Leestafel

EMDR is een snelle en intensieve therapie die erg succesvol is gebleken bij de behandeling van niet verwerkte trauma’s. EMDR staat voor Eye Movement Desensitization and Reprocessing. Eye Movement kun je vertalen door oogbewegingen, Desensitization door minder gevoelig maken of afzwakken en Reprocessing door opnieuw verwerken. Dit is wat er gebeurt. De traumatische gebeurtenis blijft in je geheugen bestaan. Die is immers ook werkelijk gebeurd, maar de nare emotionele gevolgen daarvan worden afgezwakt. EMDR kan goed worden ingepast in de relatietherapie of -coaching.

Waarom EMDR?

Soms blijkt bij de relatietherapie of -coaching dat er sprake is geweest van een heftige gebeurtenis die nog niet goed is verwerkt bij één van de partners of bij allebei. Hierbij kun je denken aan getuige zijn geweest van een ernstige mishandeling, een overval, een ernstig auto-ongeluk of seksueel misbruik. Ook kan er sprake zijn geweest van ernstige ziekte of het vreemdgaan door een partner.

Als een dergelijke gebeurtenis niet goed is verwerkt kan er een trauma ontstaan waaraan je blijvende klachten kunt overhouden. Hierbij kun je denken aan stress, angst, herbelevingen, nachtmerries, slaapstoornissen, vermijdingsgedrag, isolement en het gevoel hebben de grip op je leven te verliezen. Deze klachten kunnen leiden tot relatieproblemen.

Als blijkt dat de relatietherapie of -coaching niet goed kan worden uitgevoerd door de klachten die door het niet verwerkte trauma worden veroorzaakt, kunnen de relatietherapeut en de cliënt besluiten om deze klachten eerst te behandelen met EMDR en daarna verder te gaan met de behandeling van de relatieproblemen.

Hoe gaat EMDR in zijn werk?

De therapeut vraagt de cliënt terug te denken aan de gebeurtenis, inclusief de bijbehorende beelden, gedachten en gevoelens. Eerst gebeurt dit om meer informatie over de traumatische beleving  te verzamelen. Daarna wordt het verwerkingsproces opgestart. De therapeut zal vragen de gebeurtenis opnieuw voor de geest te halen. Maar nu gebeurt dit in combinatie met een taak die het voor de cliënt moeilijk maakt om aan iets anders te denken. Meestal is dat het volgen van de hand van de therapeut, die hij op ongeveer 30 cm afstand voor het gezicht langs, van links naar rechts heen en weer beweegt. Hierbij gaat het om sets van ongeveer 25 oogbewegingen. Hierdoor wordt het natuurlijke verwerkingssysteem gestimuleerd. De therapeut vraagt de cliënt na elke set wat er in zijn of haar gedachten naar boven komt. De EMDR-procedure brengt meestal een stroom van gedachten en beelden op gang, maar ook  gevoelens en lichamelijke sensaties. Vaak verandert er wat. Na elke set oogbewegingen wordt de cliënt gevraagd zich te concentreren op de opvallendste verandering, waarna een nieuwe set volgt. Dit herhaalt zich een aantal keren.

Soms worden de handbewegingen vervangen door tikjes te geven, afwisselend op de linker en rechterknie.

Wat zijn de te verwachten effecten?

De sets oogbewegingen zullen er toe leiden dat de  herinnering haar kracht en emotionele lading verliest. Of veranderen de herinneringsbeelden doordat ze bijvoorbeeld waziger of kleiner worden. Deze effecten dragen ertoe bij dat de nare ervaring steeds meer een plek krijgt in de levensgeschiedenis  van de persoon, zonder de spanning en de nare emotionele gevolgen waar je zo lang last van hebt gehad.  

Een ander effect is dat het negatieve oordeel dat de cliënt door de gebeurtenis over zichzelf heeft ontwikkeld wordt omgezet naar een positief oordeel over zichtzelf. Bijvoorbeeld: ‘Het is mijn schuld’ wordt omgezet naar: ‘Ik heb gedaan wat ik kon’ of ‘Ik ben dom’ naar ‘Ik ben ok’.

EMDR protocol

Voor het toepassen van EMDR -therapie is het EMDR protocol ontwikkeld dat ook door de therapeut van Relatie in balans Alphen aan den Rijn wordt gebruikt.

Na de EMDR sessie

Als cliënt werk je hard tijdens de sessie. Je werkt zowel met je lichaam (via de oogbewegingen werkt het door in je autonome zenuwstelsel) als met je geest (nieuwe ideeën, inzichten etc.). Je bent tegelijk bezig in het verleden (de herinneringen) en het heden (de hand-/oogbewegingen). Dit kost veel energie. Het is verstandig om het na de sessie rustig aan te doen. Bijvoorbeeld eerst een wandeling te maken voordat je in de auto stapt. Je kunt ook onrustig slapen. Verder hoor je buiten de logische vermoeidheid geen klachten te krijgen.  

Wanneer geen EMDR bij Relatie in balans Alphen aan den Rijn

In een aantal situaties geldt dat bij Relatie in balans Alphen aan den Rijn  geen gebruik van EMDR kan worden gemaakt, omdat daarvoor specialistische behandeling nodig is. Je kunt dan via de huisarts worden doorverwezen naar een specialistische therapeut. Er is dan bij de client mogelijk sprake van:

• Epilepsie
• Hartritmestoornissen 
• Hersenletsel
• Psychoses
• Medicatie die emoties dooft
• Een verstandelijke beperking
• Alcoholgebruik
• Drugsgebruik.

Einde van de relatie of niet

Als je partner vreemd is gegaan of verliefd is op een ander heeft dat veel impact op jou en jullie relatie. Alle zekerheid die je had lijkt te zijn verdwenen en het vertrouwen in de ander heeft een flinke deuk opgelopen. Je bent onzeker over wat dit voor jou betekent en of je nog wel verder kunt met de relatie. Maar ook op de partner die vreemd is gegaan heeft dit impact. Die voelt zich schuldig,  schaamt zich en heeft moeite met de keuze maken tussen de partner of de minnaar/ minnares. Voor beiden is dit een moeilijke situatie. Toch hoeft dit niet het einde van jullie relatie te betekenen. Sterker nog, als jullie allebei verder willen en er hard voor willen werken, kan jullie relatie beter worden na deze crisis. Relatietherapie kan hierbij ondersteunen.

Vreemdgaan 

Overspel, ontrouw, een affaire hebben, een (seksuele) relatie of (seksueel) contact hebben met een ander dan de eigen partner zijn verschillende benamingen voor vreemdgaan waarvan de kern is dat de vaste partner geen toestemming heeft gegeven voor het contact met de ander. Wanneer er sprake is van vreemdgaan verschilt per (echt)paar en van cultuur tot cultuur. Seksueel contact is duidelijk. Maar verliefd zijn? Of zoenen of kussen op de mond of knuffelen?

Vreemdgaan is erg kwetsend en heeft een grote impact op jou, je partner en jullie relatie. Uit onderzoek blijkt dat vreemdgaan bij zo’n 30%  tot 40 % van de Nederlanders voor komt en dat het  door zo’n 30% van de (echt)paren wordt gezien als belangrijkste oorzaak voor het beëindigen van de relatie. 

Waarom gaan mensen vreemd

Als twee mensen een duurzame relatie met elkaar aangaan dan nemen ze allebei verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de relatie. Trouw zijn en elkaar vertrouwen maken daar meestal onderdeel van uit. Als deze trouw verbroken wordt is het belangrijk om je af te vragen waarom dit op dit moment in je leven en relatie gebeurt.

Aan vreemdgaan gaan vaak andere (relatie)problemen vooraf. Soms zelfs onbewust. Men mist iets in de relatie (aandacht, seks, steun). Er is sleur ontstaan – alles is voorspelbaar geworden. Soms is het ook (onbewust) wraak nemen op de partner die lange tijd geen rekening gehouden met gevoelens van de ander. Het is een manier van aandacht vragen, maar geen goede. Ook in geval van stress (werk, verbouwingen, kinderen, financiën) kunnen mensen vreemdgaan zien als een afleiding van de problemen die spelen. Het is weglopen voor de verantwoordelijkheden in plaats van een oplossing voor de problemen te zoeken. Ook kan er sprake zijn van een onverwerkt trauma of bindings- of verlatingsangst. Om verder te kunnen is het wel belangrijk om achter de reden van vreemdgaan te komen.

Gevolgen van vreemdgaan

Vreemdgaan, en de manier waarop het vreemdgaan aan het licht is gekomen, heeft een grote impact op de relatie en roept hevige emoties en gevoelens op bij beide partners. Deze emoties zijn bij elk van de partners verschillend. Ook geldt dat hoe langer de situatie heeft geduurd des te heviger de emoties zijn en hoe moeilijker het wordt om daarmee om te gaan.

Bij de partner die vreemd gaat kunnen dat emoties zijn zoals schuld, spijt, schaamte, verwarring en angst voor verlies van de huidige relatie en verlies van het ideaalbeeld van degene met wie vreemd is gegaan.

Aan de andere kant is er de partner die met het vreemdgaan is geconfronteerd. Daar kunnen emoties spelen zoals verdriet, paniek, woede, wrok, pijn, zich afgewezen of niet goed genoeg voelen, machteloosheid, angst voor verlies van de partner, verlies van vertrouwen, verwarring of je nog wel verder kunt met de relatie, angst en onzekerheid voor de toekomst.

Vragen zoals ‘Wil ik/ kan ik nog verder met de relatie?’,  ‘Komt het ooit nog goed?’ en ‘Wil de ander mij nog wel?’ komen regelmatig bij je op. Het moeilijke van deze vragen is dat je het antwoord (nog) niet weet. Dit zorgt voor onzekerheid en onrust.

Kan een relatie herstellen na een relatiecrisis die is veroorzaakt door vreemdgaan

Een relatie kan herstellen en soms zelfs beter worden door de relatiecrisis als de beide partners bereid zijn te investeren in de relatie en daar hard voor willen werken. Als dat niet het geval is zal het vreemdgaan leiden tot een definitieve breuk in de relatie. Om de relatie te herstellen moeten de beide partners bereid zijn om:

• echt commitment met elkaar aan te gaan om te werken aan de relatie en het oplossen van de relatieproblemen;
• de problemen open en eerlijk met elkaar te bespreken en emoties en gevoelens te benoemen en te delen;
• werken aan het herstellen van het geschonden vertrouwen;
• samen onderzoeken waarom dit is gebeurd op dit moment in jullie leven en relatie. Belangrijk is dat je allebei daar je eigen aandeel in ziet en verantwoordelijkheid neemt voor je eigen stuk.

Relatietherapie kan daarbij helpen.

Wat kan relatietherapie betekenen

Als de beide partners verder willen met hun relatie maar er samen niet goed uitkomen kan relatietherapie hen leren weer dichter bij elkaar te komen.

Om de slaagkans van de relatietherapie zo groot mogelijk te laten zijn is het nodig dat:

• de partners nog van elkaar houden, de relatie willen redden en gemotiveerd zijn voor de relatietherapie;
• de relatie met de persoon met wie vreemd is gegaan is verbroken;
• alle zaken die met de relatieproblemen te maken hebben ‘op tafel komen’.

De relatietherapeut kan als onafhankelijke en objectieve derde de partners begeleiden bij het:

• creëren van een veilig klimaat waarin in beide partners vrijuit en respectvol met elkaar kunnen praten en het bewaken van het proces;
• formuleren van een gezamenlijk doel voor de relatietherapie;
• zichtbaar maken en doorbreken van negatieve communicatie- en interactiepatronen;
• verbeteren van de onderlinge communicatie zodat de partners op een constructieve manier met elkaar kunnen praten over de emoties, de situatie, de oorzaken en mogelijke oplossingen;
• bieden van emotionele ondersteuning;
• reguleren van de spanning, de emoties en het verdriet;
• ordenen van gedachten, gevoelens en behoeften. Soms in 1-op-1 gesprekken;
• krijgen van inzicht in de sterke en zwakke punten van de relatie als basis voor het besluit om samen verder te gaan of de relatie op een goede manier te beëindigen;
• werken aan het herstel van vertrouwen;
• leren van wat er in het verleden niet goed is gegaan.

Wanneer heeft relatietherapie geen zin (meer)

Relatietherapie heeft geen zin (meer) als:

• een van de partners niet meer verder wil met de relatie;
• een van de partners niet open staat voor relatietherapie;
• er geen duidelijk doel voor de relatietherapie te formuleren is;
• de partner die vreemd is gegaan het contact met de derde partij niet wil of kan verbreken;
• bij een van de partners nog traumatische ervaringen uit het verleden spelen. Deze zullen die eerst aangepakt moeten worden. Relatietherapie zal dan niet werken;
• er sprake is van bijvoorbeeld verslaving, mishandeling of een psychische aandoening. Hiervoor is andere hulpverlening dan relatietherapie noodzakelijk.

Toch uit elkaar

Als blijkt dat het toch beter is om uit elkaar te gaan is het van belang dat je goed naar je relatie en je eigen gedrag daarin hebt gekeken. Dat zorgt ervoor dat je beter de relatie uitstapt en niet te maken krijgt met gevoelens als onzekerheid of beschadigd vertrouwen naar mannen of vrouwen toe. Voor kinderen is het heel erg belangrijk dat hun ouders goed uit elkaar gaan en goed met elkaar blijven omgaan. Ook na het beëindigen van de relatie blijf je samen ouders van de kinderen. De relatietherapeut kan hierbij ook helpen.

Hoe komt dat en hoe ga ik daar mee om

In een relatie hebben partners behoefde aan een veilige, emotionele verbondenheid. Ze willen emoties zoals blijdschap, angst, schaamte of liefde laten zien en met elkaar delen. In mijn praktijk hoor ik wel eens dat een van de partners geen emoties kan tonen. ‘Ik ben nu eenmaal niet zo emotioneel’ wordt dan gezegd. Dit kan in een relatie problematisch worden als een van de partners consequent emoties niet toont, geen rekening houdt met de gevoelens van de ander terwijl die ander aangeeft daar wel behoefte aan te hebben. Er wordt dan wel gesproken van emotionele verwaarlozing. In dit artikel beschrijf ik verschillen tussen mannen en vrouwen bij het omgaan met emoties, wat  emoties, gevoelens en behoeften zijn en de wisselwerking daartussen, de rol van aanleg en opvoeding en wat er gebeurt als je je emoties niet uit. Tenslotte geef ik tips hoe je hiermee kunt omgaan in je relatie.

Relatie: Veilige emotionele verbondenheid

Als je een fijne relatie hebt deel je lief en leed, verdriet en vreugde, boosheid en schaamte, angst en onzekerheid en liefde met je partner. Dit is erg belangrijk voor de verbinding met elkaar, maar ook voor je geestelijke en lichamelijke gezondheid. Toch blijkt in de praktijk dat het voor sommige mensen moeilijk is om over emoties en gevoelens te praten. In een relatie kan dat tot spanningen en relatieproblemen leiden.

Emoties, gevoelens en behoeften

Emoties en gevoelens worden vaak als synoniem van elkaar beschouwd, terwijl ze dat niet zijn.

Gevoelens zijn persoonlijk en worden gevoed door gedachten. Ze laten je letterlijk weten wat jij voelt:  ‘ik voel me blij’, ‘ik voel me boos’ of ‘ik voel me verdrietig’. Dit zegt niets over de ander. Je gevoelens geven je informatie over jouw behoeften die wel of niet worden vervuld. Dit werkt als volgt: als je een gevoel van honger ervaart geeft dat aan dat je behoefte hebt aan eten en als je dat gevoel negeert merk je dat je je niet goed voelt of zwak voelt en dat je over je eigen grenzen heengaat. Mensen vinden het lastig om hun gevoelens en behoeften onder woorden te brengen.

Emoties zijn universeel en altijd een reactie op een situatie of een gebeurtenis. Soms gebeurt dit zelfs onbewust in een fractie van een seconde. Ze brengen je in beweging. Emoties laten je zien hoe jij je voelt. Ze zijn zichtbaar voor anderen. Als je je blij voelt lach je, als je je boos voelt kijk je boos, schreeuw je of gooi je met het servies en als je je verdrietig voelt huil je.   

Hieronder geef ik voorbeelden van de wisselwerking tussen gevoelens, emoties en behoeften:

• Je voelt je afgewezen door je partner (een afgeleide van de basisemotie bedroefd). Dit geeft aan dat niet aan je behoefte aan waardering en erkenning wordt voldaan.
• Je voelt je geïrriteerd omdat je partner steeds met de telefoon bezig is (afgeleide van de basisbasisemotie boos). Dit geeft aan dat je partner geen rekening houdt met jouw behoefte aan contact en daarmee over jouw grenzen heengaat.

Verschillen tussen mannen en vrouwen

Mannen en vrouwen gaan verschillend om met gevoelens en emoties. Over het algemeen zijn vrouwen hier ‘beter’ in dan mannen. Dit wil niet zeggen dat mannen geen emoties hebben. Ieder mens heeft emoties. Mannen onderdrukken ze vaker, vooral de meer kwetsbare emoties zoals verdriet, teleurstelling, schaamte en angst. Dit komt doordat ze van jongs af vaak meegekregen hebben dat tonen van emoties afbreuk doet aan hun man-zijn. Ook genetische aanleg en culturele afkomst kunnen een rol spelen. Emoties zoals boosheid en woede toont een man weer gemakkelijker dan een vrouw. Jongens moeten immers stoer zijn, huilen niet en krijgen zelfs schouderklopjes als ze niet huilen als ze zich bezeerd hebben. Je bent dan een flinke jongen. Tot op zekere hoogte kun je het dus je man of vriend niet kwalijk nemen dat hij moeilijk zijn gevoelens en emoties kan laten zien. Dit kan echter wel tot spanningen en eenzaamheid in de relatie leiden. Je weet immers niet wat in die ander omgaat. In mijn praktijk hoor ik partners nogal eens zeggen dat ze elkaar kwijtgeraakt zijn en eigenlijk niet meer goed weten wie die ander echt is en wat hem/haar echt bezighoudt.

Emotionele blokkade en emotionele verwaarlozing

Van een emotionele blokkade is sprake als iemand niet bij zijn/haar gevoelens kan komen en niet weet hoe daarmee om te gaan en hoe de emoties te uiten. Dit leidt dan tot een blokkade van de gevoelens en emoties en het vluchten daarvoor. Het lijkt wel of die persoon een muur opgetrokken heeft.  Als in een relatie een partner consequent geen rekening houdt met de gevoelens van de ander of daar niet op reageert terwijl die wel aangeeft daar behoefte aan te hebben ontstaat emotionele verwaarlozing. Hierdoor ga je je eenzaam voelen in de relatie.

Hoe komt het

Er kunnen allerlei situaties, in de vroege kinderjaren, zijn geweest die er toe hebben geleid dat een kind niet geleerd heeft om over gevoelens te praten en emoties te uiten. Situaties kunnen zijn:

• Ouders konden niet afstemmen op de emotionele behoeften van hun kind omdat het kind erg ziek was of lang in een couveuse heeft gelegen.
• Ouders hebben zelf niet geleerd om met hun gevoelens en emoties om te gaan en konden dat daardoor ook niet aan hun kind overbrengen.
• Door de gezinssituatie is het kind emotioneel verwaarloosd. Denk hierbij aan: ouders werkten veel, waren ziek, hadden geen goede relatie met elkaar, een van de ouders is overleden, ouders zijn gescheiden, ouders waren (te) jong of nog niet aan kinderen toe, andere kinderen kregen meer aandacht).
• Als kind moest je ‘te vlug groot worden’, bijvoorbeeld om voor een zieke ouder of broertje of zusje te zorgen.
• Ouders waren autoritair of perfectionistisch of vonden juist alles goed.

Signalen die kunnen duiden op emotionele blokkade

Er zijn verschillende signalen die kunnen duiden op een emotionele blokkade. Enkele voorbeelden zijn:

• Je begrijpt je eigen emoties of het gebrek aan emoties niet.
• Je reageert ‘vlak’ op situaties en andere mensen en onderdrukt gevoelens.
• Je voelt je eenzaam (geen relatie of eenzaam in een relatie) of buitengesloten.
• Je kunt niet duidelijk maken wat je verwacht en durft geen hulp te vragen;
• Je gevoelens voor je partner verdwijnen en er is weinig of geen hartstocht en intimiteit.
• Je hebt weinig zelfwaardering, je bent (te) kritisch op jezelf en hebt het gevoel voortdurend te falen.
• Je vindt het moeilijk om anderen te vertrouwen.
• Je eet en drinkt teveel of gebruikt middelen.
• Je kiest een partner die ook geen emoties en gevoelens toont of dat juist erg intens doet.
• Je sluit je af of trekt je terug wanneer je een probleem wilt bespreken.

Hoe kun je omgaan met een partner die geen emoties of gevoelens toont

Je wilt dat je partner verandert en gevoelens of emoties meer toont. Dit lukt vaak niet of met heel veel geduld en gesprekken. De tips hieronder kunnen je hierbij mogelijk helpen:

• Accepteer dat je partner minder emoties toont dan jij wenst. Dit geeft jou meer rust.
• Weet dat er wel emoties zijn maar dat die anders worden getoond dan jij graag zou willen.
• Ga het gesprek hierover aan, maar praat vanuit je eigen, niet-vervulde behoeften.
• Zorg voor een veilige omgeving voor het gesprek en wees geduldig. Realiseer je ‘dat gras niet harder gaat groeien door er aan te trekken’.
• Wees nieuwsgierig naar je partner, probeer die ander te begrijpen zonder te oordelen en verwijten te maken. Dit zal het tegenovergestelde effect hebben.
• Als er sprake was van emotionele verwaarlozing in de kindertijd dan is het goed om je te realiseren dat de gevolgen daarvan niet verdwenen zijn met het volwassen worden of het krijgen van een relatie.
• Als je weet waarom je partner geen emoties of gevoelens toont moet je wellicht je verwachtingen van je partner en de relatie bijstellen. Je moet elkaar als het waren opnieuw leren kennen. Belangrijk is dat jij je open blijft stellen en kenbaar maakt wat er in jou omgaat. Blijf interesse in je partner tonen en ontdek hoe die op dit moment in elkaar steekt.

Overzicht behoeften en gevoelens

Omdat blijkt dat mensen het lastig vinden om behoeften en gevoelens onder woorden te brengen geef ik hieronder enkele voorbeelden van behoeften, positieve gevoelens en negatieve gevoelens.

Behoeften	Positieve gevoelens Behoeften worden vervuld	Negatieve gevoelens Behoeften worden niet vervuld
Behoefte om geaccepteerd te worden zoals ik ben	Ik voel mij dankbaar	Ik voel mij gefrustreerd
Behoefte om gesteund te worden	Ik voel mij tevreden	Ik voel mij geïrriteerd
Behoefte om gerustgesteld te worden	Ik voel mij voldaan	Ik voel mij jaloers
Behoefte om erkend en gewaardeerd te worden	Ik voel mij opgelucht	Ik voel mij afgunstig
Behoefte om getroost te worden als ik verdrietig ben	Ik voel mij blij/ blij	Ik voel mij achterdochtig
Behoefte om te weten dat je er voor mij bent	Ik voel mij zelfverzekerd	Ik voel mij eenzaam
Behoefte om te voelen dat ik belangrijk voor je ben	Ik voel mij hoopvol	Ik voel mij afgewezen
Behoefte aan liefde	Ik voel mij gestimuleerd	Ik voel mij moedeloos
Behoefte aan intimiteit en seksualiteit	Ik voel mij betrokken	Ik voel mij bang/ angstig
Behoefte aan gezelschap en samen te zijn	Ik voel mij gewaardeerd	Ik voel mij gekwetst
Behoefte aan aandacht	Ik voel mij trots	Ik voel mij miskend
Behoefte aan vrijheid en onafhankelijkheid	Ik voel mij vastberaden	Ik voel mij onbegrepen

Voorkomen van en het omgaan met een vechtscheiding

In het vorige artikel over vechtscheidingen beschreef ik wat een vechtscheiding is, hoe ze ontstaan en de gevolgen ervan voor de kinderen. Ook beschreef ik welke hulp kan worden ingezet om in de moeilijke situatie van een vechtscheiding toch de zaken te regelen en vast te leggen. In dit artikel beschrijf ik hoe een vechtscheiding kan worden voorkomen of gestopt door boosheid te beheersen en/of gedrag aan te passen door negatieve gedachten om te buigen.

Voorkomen van een vechtscheiding

Laat het duidelijk zijn dat het beëindigen van een relatie moeilijk is en gepaard kan gaan met boosheid. Met boosheid op zich is niets mis. Het is een basisemotie die ons beschermt tegen mogelijke dreigingen, bijvoorbeeld als iemand over onze grenzen heengaat, ons onrecht wordt aangedaan of als we ergens ten onrechte van worden beschuldigd. Deze boosheid zet je ertoe aan om je gevoelens te uiten, voor jezelf op te komen en je grenzen aan te geven. Boosheid geeft kracht en helpt je bij het oplossen van het probleem. Dit is positief aan boosheid. Deze boosheid kan, door de negatieve gedachten die je over de situatie en de ex-partner hebt, ‘doorschieten’ in bijvoorbeeld woede of razernij en leiden tot een vechtscheiding. Hierbij gaat het er dan om de ex-partner te kwetsen en een gezamenlijke oplossing voor de scheidingsproblemen te frustreren. Beheersen van boosheid en het ombuigen van negatieve gedachten helpen om een vechtscheiding te voorkomen of die vervelende situatie te beëindigen.

Beheersen van boosheid

Hieronder geef ik tips die je kunnen helpen om te voorkomen dat je boos wordt of om je boosheid onder controle te krijgen.

• Als er in de eerste fase na het beëindigen van de relatie, sprake is van grote boosheid of verdriet spreek dan samen een afkoelingsperiode af. In deze boze of verdrietige fase kun je namelijk niet altijd de juiste beslissingen nemen;
• Verzet je niet tegen boosheid. Je boosheid is terecht, omdat je door het beëindigen van de relatie in een nare situatie bent terechtgekomen. Ga wel na waarom je op dit moment zo boos bent en welke gedachten die boosheid veroorzaken. Krop je boosheid niet op, omdat dat je dan op een gegeven moment ‘ontploft’. Ga wandelen, hardlopen of praat er met iemand over;
• Realiseer je dat je boosheid niet de echtscheidingsproblemen oplost. Als je goed met je boosheid omgaat kan het je wel kracht geven om voor jezelf op te komen en zaken goed te regelen. Focus je op wat je wilt bereiken en niet op je boosheid;
• Als je je boosheid niet van je af kunt praten kun je het ook van je af schrijven. De boosheid komt dan uit je hoofd op papier. Het vergroot je inzicht in de vervelende situatie van dat moment. Je kunt het daarna ‘ritueel’ verbranden of verscheuren. Dat lucht op;
• Projecteer je boosheid niet op een ander of een huisdier. Iemand in het verkeer voor ‘rotte vis uitmaken’ of de hond een schop geven lost niets op. Kijk waar de boosheid op dat moment vandaan komt en ga daar mee aan de slag. Praat er over met iemand, ga wandelen of op een boksbal of hoofdkussen je boosheid eruit rammen;
• Als je boosheid voelt opkomen tel dan tot tien voordat je een in een opwelling een boze reactie geeft waar je later spijt van krijgt;
• Als je boos bent of boosheid voelt opkomen ga dan geen moeilijk gesprek aan of trek je terug uit het gesprek waar je mee bezig bent. Zeg tegen de ander dat je boos wordt en dat je eerst wilt ‘afkoelen’ voor je verder gaat met het gesprek;
• Haal geen oude koeien uit de sloot en gebruik geen woorden zoals ‘altijd’, ‘nooit’. Dit zal boosheid versterken.

Ombuigen van negatieve gedachten

Het beëindigen van een relatie gaat vaak gepaard met een mengeling aan emoties en gevoelens. Deze begrippen worden vaak door elkaar gebruikt terwijl ze wezenlijk verschillend zijn. Je emoties worden aangestuurd door een razendsnelle reflex in je brein. Dit gaat zo snel dat je er niet eens over na kunt denken en ze duren maar heel kort. Emoties zijn de zichtbare uitingsvorm van je gevoelens. Je gevoelens worden aangestuurd door je gedachten en zijn letterlijk wat je voelt: ik voel me afgewezen, ik voel me niet serieus genomen of ik voel me bedrogen. In het geval van een (v)echtscheiding zijn er vooral de basisemoties verdriet, angst en boosheid. Als je je verdrietig voelt uit zich dat bijvoorbeeld doordat je huilt. Als je je boos voelt uit zich dat door boos te kijken of tegen iemand tekeer te gaan en als je bang bent ga je jezelf verdedigen.

De manier waarop je handelt, je gedrag, is het resultaat van je gedachten. Negatieve gedachten brengen negatieve gevoelens over je ex-partner teweeg. Je gaat de ander haten en wil die alleen nog maar dwarszitten en schade toebrengen, ten koste van alles. Zelfs ten koste van de kinderen. Er ontstaan negatieve gedachtenpatronen die steeds vaster gaan zitten in je denken en deze gedachten veranderen in overtuigingen. Je ziet alleen nog de zaken die jij wilt zien, die jouw gedachten ondersteunen en jouw gedrag rechtvaardigen met de overtuiging dat dit normaal is en iedereen er zo over denkt en zich zo gedraagt. ‘Het is toch ook heel erg wat mijn ex-partner gedaan heeft, iedereen zou daar toch moeite mee hebben.’ Je haalt fictie en feiten door elkaar. Je bent blind en doof geworden voor andere mogelijkheden. Je luistert alleen nog naar anderen die het met jou eens zijn. Er wordt ‘olie op het vuur gegooid’. De afwikkeling van de echtscheiding verandert in een vechtscheiding.

Als je weet je dat je gedrag tot stand komt door de gedachten die je erover hebt gevormd, kun je je gedrag veranderen door anders tegen de situatie aan te kijken. Je kunt problemen oplossen en voorkomen dat de situatie ernstiger wordt. Hiervoor is het nodig dat je van een afstand, als het ware vanuit een helikopter, naar je gedachten en emoties kijkt. Een therapeut of iemand die objectief naar de situatie kan kijken kan hierbij helpen. Jij hebt de keuze: ‘Het glas is halfvol of halfleeg’, ‘Praten of vechten’ of ‘Echtscheiding of vechtscheiding!’

Wat helpt om je manier van denken te veranderen

Hieronder geef ik tips die je, ondanks de pijn en boosheid, kunnen helpen om anders tegen de situatie aan te kijken en je negatieve gedachten te verzachten of om te buigen naar meer realistische gedachten. Je zult merken dat dit bijdraagt aan het oplossen van de problemen waar jullie mee te maken hebben.

Het is goed om je te realiseren dat:

• Jullie relatie uit liefde is begonnen en dat de kinderen uit liefde zijn geboren;
• Je ex-partner net zoveel van de kinderen houdt als jij;
• Je nooit de kinderen mag betrekken in de strijd met je ex-partner;
• Jullie voorbeeldfiguren voor de kinderen zijn. Geef je hen het goede voorbeeld of het slechte voorbeeld van hoe je met een moeilijke situatie omgaat. De kinderen nemen beide ervaringen mee in hun latere leven;
• Jullie niet meer van elkaar houden en er geen toekomst meer is samen;
• Jullie beiden een aandeel hebben in de beëindigen van de relatie. Doe aan zelfreflectie en kijk kritisch naar je eigen aandeel in de situatie die is ontstaan;
• Het beëindigen van de relatie een gezamenlijk probleem is, waarbij je alleen samen tot oplossingen kunt komen. Kom elkaar tegemoet en sluit compromissen;
• Je je ex-partner niet kunt veranderen maar er wel zelf voor kunt kiezen hoe jij met de situatie omgaat;
• Je door boosheid gemakkelijk dingen roept, mailt of appt die de relatie met de ex-partner alleen maar verslechtert. Denk goed na over WAT je wilt communiceren en vooral HOE je dat wilt doen.

Dit kan je ook helpen:

• Stap uit je slachtofferrol en stel je op als partij, die samen met de ex-partner, op basis van gelijkwaardigheid, de gevolgen van de relatiebeëindiging regelt. Wees assertief en houd rekening met de ander;  
• Blijf niet hangen in negatieve gedachten en gevoelens, zoals woede, nijd, jaloezie, hebzucht;
• Noteer voor jezelf de negatieve gedachten die steeds bij je opkomen:
  • Onderzoek waar die gedachten vandaan komen;
  • Zijn ze gebaseerd op feiten of heb je je mee laten slepen door negatieve emoties;
  • Kijk vervolgens naar het gedrag dat door deze negatieve gedachten wordt veroorzaakt en of dit gedrag bijdraagt aan het oplossen van de problemen waar je nu mee te maken hebt;
  • Ga na of de negatieve gedachten voortkomen uit onzekerheid over de toekomst. Dit is heel begrijpelijk, omdat het beëindigen van de relatie grote gevolgen kan hebben: financieel, wonen, omgang met de kinderen et cetera.  Het inschakelen van een deskundige kan je duidelijkheid verschaffen over de zaken die geregeld moeten worden;
• De negatieve gedachten en gedrag kosten heel veel energie en dragen niet bij aan een oplossing;
• Neem geen belangrijke beslissingen vanuit emoties/ boosheid, maar vooral vanuit feitelijke en correctie informatie.
• Als het je niet alleen lukt om je boosheid en negatieve gedachten en gevoelens te veranderen zoek dan professionele hulp. Ga naar je huisarts die je kan doorverwijzen naar een therapeut.

Hulp zoeken en accepteren is geen zwakte, maar getuigt van kracht!

Ontstaan van en de gevolgen daarvan voor de kinderen

In ons land eindigden in 2021 bijna 26.000 huwelijken en 2.700 geregistreerde partnerschappen (bron: CBS). Ongeveer 10 tot 15 procent hiervan is een vechtscheiding, waarbij jaarlijks ongeveer 6000 kinderen zijn betrokken. Ik ben geschrokken van het aantal vechtscheidingen en het grote aantal kinderen dat daarbij betrokken is. In dit artikel ga ik in op het ontstaan van een vechtscheiding en de gevolgen daarvan voor de kinderen. Ook beschrijf ik welke hulp ingezet kan worden. In een volgend artikel geef ik tips over het voorkomen of stoppen van een vechtscheiding door boosheid te beheersen en gedrag aan te passen door het ombuigen van negatieve gedachten.

Wat is een vechtscheiding

Een relatiebeëindiging kan moeilijk zijn en gepaard gaan met frustraties en boosheid. Soms mondt dit uit in een vechtscheiding waarbij één van de ex-partners nog niet bereid is de relatie los te laten en er alles aan doet om met bewuste acties de ander schade toe te brengen en/of de band met de gezamenlijke kinderen te verstoren. Die ex-partner is er op uit om de afwikkeling van de relatiebeëindiging zo stroef mogelijk te laten verlopen. Een nare situatie, die veel verdriet en pijn veroorzaakt, vaak heel lang duurt, heel veel geld kost met alleen maar verliezers, waarbij de kinderen de grootste verliezers zijn!

Er is niet echt een definitie van ‘vechtscheiding’ maar kenmerken van een vechtscheiding kunnen zijn:

• Er is geen (directe) communicatie meer tussen de ex-partners. Communicatie gaat vaak via advocaten, die voor de rechtbank een juridische strijd uitvechten;
• Kinderen worden gebruikt als ‘pressiemiddel’ om de ex-partner te beïnvloeden of zaken voor elkaar te krijgen. Kinderen worden uitgehoord over wat de ex-partner doet. Contact met de kinderen wordt bemoeilijkt of tegengehouden. Omgangsafspraken worden niet nagekomen;
• Emoties, boosheid, frustraties over de ex-partner en de situatie worden geuit tegen de kinderen, familie en vrienden. De ex-partner wordt in een kwaad daglicht gesteld;
• De ex-partners maken ruzie, ook in aanwezigheid van de kinderen. Ruzies escaleren vaak;
• Soms is er sprake van geweld van de ene ex-partner tegen de ander, soms zelf in aanwezigheid van de kinderen. Niet zelden moet de politie worden ingeschakeld om de gemoederen te sussen;
• Er is sprake van partnergeweld of kindermishandeling of ex-partners beschuldigen elkaar daarvan;
• De ex-partner wordt bewust (financiële) schade toegebracht of
• Er wordt niet constructief samengewerkt bij het afwikkelen van de relatiebeëindiging. Het eigen belang staat voorop en men gunt elkaar niets. Het lukt niet om samen afspraken te maken. Men staat lijnrecht tegenover elkaar en over alles wordt een verbeten strijd gevoerd.

Kortom ‘liever samen de afgrond in’ dan met een gemeenschappelijk belang voor ogen de relatie beëindigen.

Ontstaan van een vechtscheiding

Er zijn allerlei oorzaken waardoor het beëindigen van een relatie uitmondt in een vechtscheiding, bijvoorbeeld:

• Er is sprake van overspel, waardoor een van de partners niet meer verder kan met de relatie, terwijl de ander nog wel verder wil;
• De partners zijn niet allebei even ver in het besluit om de relatie te beëindigen. Elk van de partners heeft een eigen tempo in het loskomen van de relatie.  De ene partner heeft aangegeven de relatie te willen beëindigen, en is daar soms al lange tijd mee bezig, terwijl de andere partner dat helemaal niet wil of niet heeft zien aankomen. Deze wordt hierdoor overrompeld en wil niet meewerken aan het beëindigen van de relatie. Er is veel onbegrip, boosheid en frustratie, die het rationeel denken uitschakelen;
• Er is oud zeer (bijvoorbeeld: onvoldoende steun ervaren bij overlijden ouders) dat tussen de ex-partners in is komen te staan. Dit oude zeer zal eerst uitgesproken/opgelost moeten worden, waarna er aan de afwikkeling van de relatiebeëindiging kan worden gewerkt;
• Het is begrijpelijk dat er boosheid en misschien wel woede ontstaat. Het is van belang deze boosheid te reguleren hoe moeilijk dat misschien ook is. Realiseer je dat je elkaar nodig hebt om de gevolgen van de relatiebeëindiging te regelen;
• Er is bij het beëindigen van de relatie angst, onzekerheid over verschillende zaken, zoals financiën, woning, kinderen, verdeling van bezittingen. De toekomst is onzeker. Men voelt zich slachtoffer. Alles wordt als bedreiging gezien en de meest primaire reactie is dan: ‘Ik werk nergens aan mee’;
• Verkeerde adviezen en informatie krijgen van het netwerk van familie, vrienden, collega’s en buren, maar ook van professionals zoals advocaten en mediators, die er niet in slagen voldoende objectief naar de beide partijen te zijn. Er wordt partij gekozen voor een van de ex-partners. Dit maakte de situatie lastiger;
• Alles voor waar aannemen wat op social media over (vecht) scheidingen wordt geschreven. Realiseer je dat jouw situatie uniek is;
• Een van de ex-partners heeft een mentale aandoening. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van bijvoorbeeld narcisme of verslaving. Het van groot belang hierbij professionele hulp is te schakelen.

Wat de oorzaak ook is, hoe boos je ook bent, jullie zijn samen verantwoordelijk voor het afwikkelen van de relatiebeëindiging. Je hebt elkaar nodig. Zoek en accepteer hulp om uit de ongezonde vechtscheiding te komen.

Gevolgen van een vechtscheiding voor de kinderen

Een vechtscheiding heeft grote gevolgen, vooral voor de kinderen. De omgang met de kinderen wordt niet goed geregeld of een van de ex-partners houdt zich niet aan de omgangsafspraken. De ex-partners zijn zo bezig met hun boosheid en conflicten dat ze het belang van hun kinderen uit het oog verliezen. Soms worden conflicten zelfs uitgevochten via de kinderen.

Door een vechtscheiding hebben kinderen een aanzienlijke kans op het ontwikkelen van trauma’s of problemen, waar ze de rest van hun leven last van kunnen blijven houden. Hierbij kun je denken aan:

• loyaliteitsproblemen, omdat een kind loyaal wil zijn aan beide ouders;
• een slechtere band met een of beide ouders;
• hechtingsproblemen bij jonge kinderen;
• zichzelf wegcijferen en de ‘vechtende’ ouders pleasen;
• kans op psychische problemen, zoals het ontwikkelen van angst- en depressiestoornissen;
• slechtere prestaties op school en daardoor mogelijk een lager opleidingsniveau;
• concentratieproblemen;
• laag zelfbeeld en afnemend zelfvertrouwen;
• problemen bij stressregulering;
• problemen bij het aangaan van vriendschappen en relaties;
• grotere kans op overmatig gebruik van alcohol en drugs;
• gedragsproblemen (agressief of crimineel gedrag);
• later zelf een grotere kans op echtscheiding.

Als ouders wil je toch het beste voor je kinderen? Je bent een rolmodel voor je kinderen. Doe er dan alles aan om een vechtscheiding te voorkomen!

Hulp bij vechtscheidingen

Bij het beëindigen van een relatie moet veel geregeld worden. Bij een vechtscheiding is er sprake van boosheid/ woede bij een ex-partner, die het oplossen van reële problemen bemoeilijkt of onmogelijk maakt.  Hoewel de boosheid/ woede begrijpelijk is zal het niet helpen de problemen op te lossen. Inschakelen van hulp is dan noodzakelijk. Er zijn verschillende mogelijkheden voor hulp. Om enkele te noemen:

• Mediation

Bij een vechtscheiding hebben de beide ex-partners verschillende, soms tegengestelde belangen. Bijvoorbeeld over de omgang met de kinderen, verdeling van het vermogen en schulden, kinder- en partneralimentatie, de (koop)woning. Een mediator (bemiddelaar) is onafhankelijk en helpt om de onderwerpen die geregeld moeten worden in kaart te brengen en adviseert daarover zodat de ex-partners daarover gezamenlijk een besluit kunnen nemen. Om een gedragen besluit te krijgen is het noodzakelijk dat de beide ex-partners zich volledig hiervoor inzetten.

• Psychologische hulp

Een echtscheiding, een zeker een vechtscheiding, heeft een grote impact op je leven. Je kunt bijvoorbeeld last krijgen van angststoornissen of slaapstoornissen. Je hebt het gevoel dat je je leven niet meer op orde krijgt of ontwikkelt depressieve gedachten. In deze gevallen is het van belang dat je naar de huisarts gaat die je kan doorverwijzen naar een psycholoog. De psycholoog helpt je om de scheiding te verwerken en weer vertrouwen in jezelf en de toekomst te krijgen.

• Coaching

Coaching wordt vaak gezien als ‘minder zwaar’ dan psychologische hulp. Coaching kan worden ingezet als je zelf al veel kunt en doet maar ondersteuning kunt gebruiken om lastige situaties nog beter aan te pakken en nieuwe vaardigheden aan te leren. Bijvoorbeeld bij het verwerken van de scheiding en alle emoties die daarmee samenhangen, beter communiceren met je ex-partner en conflicten vermijden, begeleiding van de kinderen tijdens en na de scheiding. En, heel belangrijk, weer zin krijgen in de toekomst en plannen maken.

• Juridische hulp

Er moeten veel juridische zaken, met grote consequenties, geregeld en vastgelegd worden. Hierbij kun je denken aan: uitvoeren samenlevingscontract of andere schriftelijke afspraken, zorg voor en omgang met de kinderen, ouderschapsplan, kinderalimentatie, partneralimentatie, woning, financiën, pensioen, belastingen, bezittingen, schulden, verzekeringen, opstellen echtscheidingsconvenant en het indienen van de echtscheidingsaanvraag bij de rechtbank. Hiervoor schakel je een echtscheidingsadvocaat in. Het heeft voordelen (bijvoorbeeld kosten) om een gezamenlijke advocaat in te schakelen. Als je in een vechtscheiding bent terechtgekomen neem je elk een eigen advocaat.

• Financiële hulp

Op financieel gebied moet er het nodige geregeld worden. Beslissingen die je nu neemt hebben consequenties voor de toekomst. Hierbij kun je denken aan de waarde en hypotheek van de eigen woning, de waarde van de inboedel en ander vermogen, geld en pensioenen. Haalbaarheid van toekomstplannen een woonwensen. Het is daarom belangrijk een financieel adviseur in te schakelen.

• Relatietherapie

Als er kinderen zijn houden de beide ex-partners contact met elkaar over het ouderschapsplan, de zorg, opvoeding en kosten van hun kinderen en omgang met de kinderen. Ze houden daardoor een relatie met elkaar. Als het contact niet goed verloopt kan, in het belang van de kinderen, een relatietherapeut worden ingeschakeld om de communicatie te verbeteren, goede afspraken te maken en je daaraan te houden, omgaan met spanningen en stress.

• Hulp voor kinderen

Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) van de gemeente kan ondersteuning geven bij zaken die betrekking hebben op de kinderen, de opvoeding en het omgaan met de echtscheiding. Het CJG geeft onder andere: advies, cursussen, workshops, coaching voor ouders en kinderen. Ook het inschakelen van een psycholoog voor de kinderen, zodat die hun verhaal kunnen doen bij een onafhankelijke deskundige. Het is erg belangrijk voor kinderen om vrijuit te kunnen praten over zaken die ze moeilijk vinden tijdens en na de (v)echtscheiding van hun ouders.

Tot slot! Maak de problemen niet groter dan ze al zijn.

Hoe je opvoeding en de band met je ouders impact hebben op hoe jij in een relatie staat

Je bent je er wellicht niet van bewust dat de manier waarop je bent opgevoed en de band met je ouders een grote impact hebben op hoe jij als volwassene in een relatie staat. Die band met de ouders wordt hechting genoemd. Dertig tot veertig procent van de mensen heeft last van hechtingsproblemen, omdat ze in hun jeugd niet op de juiste wijze zijn opgevoed. Let op! Het gaat er niet om je ouders ergens van te beschuldigen. Zij hebben je waarschijnlijk naar beste vermogen opgevoed. Het is echter wel belangrijk om inzicht te krijgen in wat je opvoeding met jou heeft gedaan en de hechtingsstijl die je daardoor hebt ontwikkeld. ‘Waarom val ik steeds op de verkeerde persoon?’ of ‘Waarom ben ik zo jaloers?’ Dit zijn van die vragen waarbij onveilige hechting een rol kan spelen. Als je je hiervan bewust bent kun je er mee leren omgaan. Ik beschrijf hier veilige hechting en bindingsangst en verlatingsangst.

Wat is hechting?

“Hechting is een proces van interactie tussen een kind en een of meer van zijn opvoeders dat leidt tot een duurzame affectieve relatie. Onder normale omstandigheden ontwikkelen kinderen de eerste gehechtheidsrelaties met volwassenen als ze tussen de zes en twaalf maanden oud zijn. Meestal gaat het dan om de ouders, de grootouders of bijvoorbeeld pedagogisch medewerkers. Zo ontstaat een netwerk van gehechtheidsrelaties, al hebben kinderen vaak wel een voorkeur voor de ene persoon boven de andere. Hechting is bepalend voor een goede ontwikkeling van een kind. Voor het ontstaan van een veilige gehechtheidsrelatie zijn er drie basale voorwaarden, namelijk sensitief en adequaat reageren op het kind, continuïteit in de aanwezigheid van de gehechtheidspersoon en de mate waarin een ouder zich kan verplaatsen in een kind (het mentaliseren door de ouder)”. Bron: Nederlands Jeugdinstituut.

Het hechtingsproces ontwikkelt zich in de eerste zeven/ acht levensjaren. In deze periode wordt het fundament gelegd voor je verdere leven. Hoe kijk je naar jezelf en naar anderen, hoe kijk je naar de wereld om je heen, hoe ben je in staat de wereld te ontdekken en hoe ga je relaties aan, hoe kies je je partner? Je ontwikkelt een bepaalde hechtingsstijl.

Hechtingsstijlen

Ik beschrijf hier drie hechtingsstijlen, te weten:

• veilige hechtingsstijl en
• onveilige hechtingsstijlen, namelijk
  • bindingsangst (vermijdende hechtingsstijl) en
  • • verlatingsangst (angstige hechtingsstijl).

Ik beschrijf enkele kenmerken van deze hechtingsstijlenstijlen in de kindertijd en hoe die zich hebben ontwikkeld als hechtingsstijl bij volwassenen in een relatie. Ook beschrijf ik hoe ze een rol kunnen spelen bij relatieproblemen.

Het is goed om je te realiseren dat je vrijwel nooit 100% een bepaalde hechtingsstijl hebt. Het is vaak een mix waarbij er een dominante is. Ook kunnen hechtingsstijlen veranderen, bijvoorbeeld als jij onveilig gehecht bent je een fijne partner hebt die veilig gehecht is kun je een veilige hechtingsstijl ontwikkelen.

Veilige hechting

Als het hechtingsproces goed is verlopen wordt dat veilige hechting genoemd. Ongeveer de helft van de bevolking heeft een veilige hechtingsstijl. De laatste tijd lijkt dit percentage kleiner te worden. Echte oorzaken daarvoor zijn nog niet bekend.

Ontstaan van een veilige hechtingsstijl bij een kind

Een veilige hechting is belangrijk voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind. Het gezin was voor het kind een veilige haven. Er was veel aandacht, liefde en verzorging. De ouders waren beschikbaar, invoelend, sensitief, warm en liefdevol op een consistente manier. Het kind zoekt contact met de ouders en kan zichzelf vermaken. Als het kind troost en steun nodig had kreeg het dat. Het wist waar het aan toe was. Omdat het geleerd heeft te kunnen vertrouwen op de ouders kan het ook gemakkelijker relaties aangaan met anderen. Het kind leerde emoties te tonen en daarmee om te gaan. Het kind kan verbanden leggen tussen het eigen gedrag en het effect daarvan doordat de ouders consequent en sensitief reageerden op het gedrag van het kind. Het leerde om te gaan met stressvolle situaties. Het ontwikkelde zelfvertrouwen en een positief zelfbeeld. Het geweten van het kind ontwikkelde zich. Er is een stevige basis gelegd voor de toekomst en er waren volop kansen om de wereld te ontdekken.

Veilige hechtingsstijl bij een volwassene

Je gaat redelijk gemakkelijk relaties aan maar je kunt ook goed alleen zijn. Je bent in staat om de juiste partner te vinden. Je voelt je op je gemak in relaties en hebt gelukkige duurzame relaties. Je bent liefdevol en warm voor je partner en voelt aan wat hij of zij nodig heeft. Je hebt vertrouwen in jezelf, in de ander en in de relatie.  Je bent niet zo met de relatie bezig. Je bent evenwichtig en autonoom en geniet van de intimiteit met je partner. Je vindt dat je liefde waard bent. Je durft je kwetsbaar op te stellen en hulp te vragen. Je praat over wat je bezighoudt. Je hebt positieve overtuigingen over jezelf en anderen. Je voelt je comfortabel bij het uiten van emoties en behoeften. Je komt tegemoet aan de behoeften van je partner. Ieder stel heeft wel eens ruzie. Bij veilig gehechte mensen raakt een ruzie hen niet tot in het diepste van hun wezen, omdat ze elkaar vertrouwen. Ze ‘vechten samen een robbertje’ en lossen het probleem op. Ze kunnen goed omgaan met conflicten.

Onveilige hechting

Als de hechting niet goed verloopt ontstaan onveilige hechtingsstijlen. Ik beschrijf hier bindingsangst, waar ongeveer 25 procent van de bevolking last van heeft en verlatingsangst, waar ongeveer 20 procent van de mensen last van heeft. Deze onveilige hechtingsstijlen kunnen een belangrijke rol spelen bij de keuze van een partner, het ontwikkelen van een relatie en het ontstaan van relatieproblemen. Onveilige hechtingsstijlen kunnen worden omgebogen naar een veiliger stijl.

Bindingsangst – onveilige vermijdende hechting

Ontstaan van een onveilige vermijdende hechtingsstijl bij een kind

De ouders gaven het kind op emotioneel gebied te weinig aandacht. Ze waren afstandelijk of onbetrouwbaar ten koste van het kind. Het gevolg was dat het kind geen troost of toenadering zocht uit angst voor afwijzing.  Emoties mochten er niet zijn. Ouders hebben het kind geleerd om anderen te wantrouwen.  Het kind heeft geleerd om zich niet te veel aan anderen te hechten om teleurstelling te voorkomen. Vaak zijn de ouders gescheiden of hebben een vechtscheiding doorgemaakt. Ook het overlijden van een ouder, adoptie of het opgroeien in pleeggezinnen kunnen leiden tot onveilige hechting.  Omgevingsfactoren zoals armoede, een slechte woonomgeving en migratie spelen ook een rol. Het kind heeft geleerd: Als je niets verwacht kun je ook niet teleurgesteld worden. Dit leidt tot bindingsangst bij volwassenen.

Bindingsangst bij volwassenen

Bindingsangst is de angst om een relatie aan te gaan. Hierbij kan onderscheid gemaakt worden tussen afwijzend vermijdend zijn gehecht. Dit gaat over jouw vertrouwen in anderen. Dit kan ook op latere leeftijd ontstaan als je bijvoorbeeld een ongezonde relatie hebt gehad, een heftige scheiding hebt meegemaakt, een partner die is overleden of een partner hebt die een affaire heeft gehad.

Of angstig vermijdend gehecht zijn. Dit gaat over de mate van bevestiging die je nodig hebt van je partner. Als je weinig zelfvertrouwen hebt kan er eerder sprake zijn van bindingsangst. Bindingsangst komt niet alleen voor bij liefdesrelaties, maar ook bij het aangaan van vriendschappen of een band opbouwen met bijvoorbeeld collega’s.

Als je afwijzend vermijdend gehecht bent dan ben je gereserveerd, wil je (meer) vrijheid en heb je veel tijd voor jezelf nodig. Je vindt het belangrijk om je zelfstandigheid en onafhankelijkheid te behouden. Je bent een echte ‘doener’ en hebt het altijd druk en werkt erg veel. Je sport elke avond om maar niet bij je partner te hoeven zijn. Dit is vaak een vlucht voor de relatie en de intimiteit. Je hebt moeite om je volledig aan anderen te binden. Je stelt je niet afhankelijk op en kunt je goed redden zonder al te nauwe emotionele banden. Veel intimiteit voelt verstikkend. Bij overweldigende gevoelens voel je je niet comfortabel. Je krijgt het benauwd als je partner (te) veel commitment vraagt. Liefdesrelaties zijn gesloten en defensief met weinig emotionele diepgang. Je hebt positieve overtuigingen over jezelf en negatieve overtuigingen over anderen. Je hebt moeite om emoties te voelen, toe te laten en te benoemen. Mensen die afwijzend gehecht zijn hebben bij een ruzie de neiging om zich terug te trekken en denken: Ik zoek het zelf wel uit.

Als je angstig vermijdend gehecht bent vind je het moeilijk om open en eerlijk naar anderen te zijn. Je vindt het niet prettig om alleen te zijn en hebt tegelijkertijd moeite om anderen te vertrouwen of je afhankelijk op te stellen. Je bent bang om afgewezen, vernederd of gekwetst te worden. Je vermijdt emotionele diepgang in relaties. Je hebt negatieve overtuigingen over jezelf EN anderen! Je vindt jezelf niet de moeite waard om (voldoende) liefde te ontvangen en aandacht te krijgen. Er is een ingewikkelde dynamiek van aantrekken en afstoten in relaties. Je twijfelt al vlug aan een relatie of je wilt wel een relatie maar hebt vaak een excuus om geen relatie aan te gaan. Je vindt niemand echt leuk of interessant genoeg. Je bent heel kritisch naar de ander. Jij bent degene die relaties meestal verbreekt. Angstig gehechte mensen maken veel ruzie met hun partner en klampen zich vast aan de partner. Dit kan benauwend zijn voor de ander. Je zoekt naar fouten bij je partner. Dit kan een probleem worden in een relatie.

Verlatingsangst – onveilige angstige hechting

Ontstaan van een onveilige angstige hechtingsstijl bij een kind

De ouders waren vaak zelf ook angstig gehecht. Ze waren weliswaar liefdevol en warm, maar inconsistent en onvoorspelbaar naar het kind. Soms zijn ouders overdreven bang dat hun kind iets ergs zal overkomen waardoor het kind van streek raakt en zich vastklampt aan de ouder. Ouders klampen zich ook vast aan het kind.  Ze waren burnout of depressief. Ze hadden onvoldoende aandacht voor de fysieke en emotionele behoeften van het kind.  Ze waren afwezig, bijvoorbeeld door werk of er waren heel veel kinderen. Als ze wel reageerden naar het kind waren ze afgeleid of bezig.  Het kind kon niet altijd bij de ouders terecht. Het kind werd onzeker en ontwikkelde een negatief zelfbeeld. Het kind doet erg zijn/ haar best om aandacht te krijgen van de ouders, klampt zich vast en is onzeker. Je ziet ook dat het kind erg de best doet om het anderen naar de zin te maken, te pleasen,  en zichzelf aanpassen. Dit leidt tot verlatingsangst bij volwassenen.

Verlatingsangst bij volwassenen

Als je verlatingsangst hebt ben je bang om verlaten te worden door je partner. Je voelt je onzeker in relaties. Je vraagt je voortdurend af of je partner wel met jou samen wil zijn. Je wilt razendsnel en veel met je partner samenzijn en lichamelijk contact hebben. Je voelt je goed als je partner beschikbaar is, maar zodra deze er even niet is ben je bang dat er iets is of dat hij/zij je niet meer leuk vindt. Je raakt in paniek. Je hebt veel geruststelling van je partner nodig. Je hunkert naar intieme connecties. Je laat bezitterig, jaloers gedrag zien. Je vraagt veel aandacht van je omgeving. Je controleert of manipuleert om uit te vinden of je partner wel echt van je houdt. Je hebt negatieve overtuigingen van jezelf. Er lijkt bij jou niet aan de relatiebehoeften van verbinding en intimiteit te worden voldaan

Relatie en hechting

Een veilige, emotionele verbinding met je partner is een basisbehoefte in een relatie. Partners willen elkaar vertrouwen en voelen dat ze er echt voor elkaar zijn. Partners kunnen wel verschillend omgaan met deze verbinding. Deze verbinding kun je zelf vormgeven, maar wordt wel beïnvloed door de hechtingsstijlen van jou en je partner.

Misschien merk je dat je het moeilijk vindt om je partner te vertrouwen of je merkt dat je partner het moeilijk vindt om jou te vertrouwen. Dit kan te maken hebben met jullie opvoeding en de hechtingsstijl die jullie hebben ontwikkeld. Mogelijk hebben jullie verschillende hechtingsstijlen ontwikkeld die aan de relatieproblemen ten grondslag kunnen liggen. De band met je ouders speelt dus een rol, maar ook andere factoren, zoals genetische aanleg, ervaringen met vrienden en familie en eerdere liefdeservaringen.

Negatieve ervaringen uit je jeugd hebben pijnplekken veroorzaakt, die geprikkeld worden als de veilige verbinding in je relatie wordt verbroken. Je reageert dan heel heftig, bijvoorbeeld heel boos, op iets kleins. Een woede-uitbarsting omdat je partner weer het dopje niet op de tube tandpasta heeft gedaan. Deze heftige reactie wordt echt niet veroorzaakt door het dopje van de tandpasta. Maar door iets wat daar onder zit, namelijk een bepaalde hechtingsangst. Bijvoorbeeld: je bent bang dat je partner je niet waardeert. De pijnplek zou in dit geval kunnen zijn ontstaan doordat je, toen je klein was, nooit eens een compliment van je ouders kreeg als je iets goed had gedaan, terwijl je oudere broer altijd heel erg geprezen werd. Je voelde je toen heel erg achtergesteld. Onbedoeld heb je, als die pijnplek wordt getriggerd, een aandeel in de relatieproblemen.

Het is belangrijk voor jou en je partner om te weten hoe jullie zijn opgevoed, hoe jullie ouders met jullie zijn omgegaan en welk effect dat op jullie heeft gehad, wat jullie hechtingsstijlen zijn en hoe jullie daarmee kunnen omgaan bij het aanpakken van de relatieproblemen.

Hechtingsstijlen in relaties

Onveilige hechting is een risicofactor in een relatie. Als jij of je partner, of allebei, een onveilige hechtingsstijl hebben kan dat leiden tot relatieproblemen. Vaak ben je je niet er niet van bewust dat de relatieproblemen daaruit voorkomen. Het is goed te weten dat een onveilige hechtingsstijl, eventueel met behulp van therapie, omgebogen kan worden naar een veilige(er) hechtingsstijl. Ook partners kunnen elkaar helpen om veiliger gehecht te raken! Voorwaarde is wel dat jullie allebei willen werken aan een oplossing.

Beide partners veilig gehecht

Mensen met een veilige hechtingsstijl hebben een realistisch zelfbeeld. Ze vinden elkaar vaak en krijgen een duurzame relatie met elkaar. Ze zijn stabiel en leiden een redelijk voorspelbaar leven: verliefd worden, huis, samenwonen, werken, trouwen en kinderen krijgen. Ze gaan samen op vakantie en gaan regelmatig op bezoek bij ouders en grootouders. Lijkt misschien een tikkeltje saai. Echter er wordt wel voldaan aan de hele belangrijke behoefte aan een veilige emotionele verbinding.

Dit wil natuurlijk niet zeggen dat twee veilig gehechte partners geen relatieproblemen kunnen krijgen. Ze investeren in de relatie en zijn in staat om patronen en problemen te herkennen en ze samen op te lossen of samen de keuze te maken om te stoppen met de relatie.

Wat kun je doen als je bindingsangst of verlatingsangst hebt en hoe kan je partner je helpen

Als je bindingsangst of verlatingsangst hebt of vermoedt dat je dat hebt is het belangrijk om te accepteren dat je het hebt en te achterhalen hoe het komt dat je deze angst hebt. Je kunt hier zelf aan werken of het bespreken met een therapeut. Therapie kan je helpen bij het accepteren, herkennen van situaties, het leren met deze angst om te gaan. Ook je partner kan je hierbij helpen. Hieronder geef ik enkele tips:

• Onderzoek wanneer en hoe bij jou het gevoel ontstaat dat je de relatie wilt verbreken en wat je doet om te vluchten voor de relatie. Dit wordt wel de-activatiestrategie genoemd;
• Zoek een veilige partner, omdat zijn/ haar hechtingsstijl maakt dat je je minder vermijdend gedraagt;
• Maak een lijst van positieve eigenschappen van je partner. Hierdoor maak je voor jezelf duidelijk waarom je voor hem of haar bent gevallen;
• Onderzoek je neiging om je partner negatief te benaderen en ruzie te maken. Wat kan anders;
• Doe moeite voor je huidige partner. Beschouw hem/ haar als je ware die je dichtbij laat komen en deel van je leven te maken;
• Probeer zo eerlijk mogelijk te zeggen wat je denkt en voelt vanuit je relatiebehoeften. Geef een ik-boodschap. Niet aanvallend.

Als je partner bindingsangst heeft:

• Claim hem of haar dan zo min mogelijk. Claimen leidt namelijk tot nog meer vermijdend gedrag. Beter is het je partner vrijheid te geven. Hierbij is het wel van belang om je eigen grenzen te bewaken;
• Als je relatiebehoeften niet worden vervuld, bespreek deze zonder de ander aan te vallen of verwijten te maken. Spreek van uit je eigen behoeften, zoals ‘..ik zou graag willen dat…’. Realiseer je dat mensen met bindingsangst de behoeften van de ander vaak als aanval of kritiek opvatten;
• Beloon de ander positief door het geven van complimenten als je behoeften wel worden vervuld of als de ander zicht inspant om iets leuks voor je te doen;

Ik heb verlatingsangst. Wat kan ik doen:

• Spreek je eigen behoeften duidelijk uit. Ga er niet vanuit dat de ander wel weet wat je nodig hebt. De ander kan ook geen gedachten lezen dus je moet ze wel uitspreken;
• Zoek een partner die jouw behoefte aan intimiteit kan vervullen;
• Probeer jezelf niet te veranderen zodat de ander jou leuk vindt, maar onderzoek of de ander jou kan geven wat je nodig hebt;
• Weet dat er genoeg leuke partners zijn. Door je verlatingsangst heb je de neiging je razendsnel aan iemand te binden. Zie je partner als een van de velen met wie jij een leuke relatie kan hebben;
• Herken potentiële partners met vermijdingsangst en laat deze gaan. Relaties waarbij de ene partner bindingsangst heeft en de ander verlatingsangst zijn zelden succesvol;
• Geef veilig gehechte mensen een kans ook al lijkt een relatie met een veilig gehechte partner vrij passieloos. Hij/ zij komt wel tegemoet aan jouw relatiebehoeften;
• Blijf eens een tijdje single om te ervaren dat je ook een prima leven kunt hebben zonder partner.

Als je partner verlatingsangst heeft:

• Stel hem of haar gerust en geef voldoende bevestiging dat de partner en de relatie belangrijk zijn voor je. Hoe veiliger je partner zicht voelt hoe minder claimend en verstikkend hij/ zij zal zijn;
• Als je angstige partner je verwijten maakt of eisen stelt, trek je dan niet terug en ga een conflict niet uit de weg. Probeer erachter te komen welke relatiebehoefte achter het verwijt zit.

Omgaan met verschillende hechtingsstijlen in de relatie

Als je weet hoe jij en je partner zijn opgevoed en wat jullie hechtingsstijl is dan kan dat veel verhelderen en is het gemakkelijker om elkaar te begrijpen en rekening met elkaar te houden. Jullie emotionele band wordt versterkt. Hieronder geef ik aan hoe jullie hiermee kunnen omgaan:

1. Als er andere problemen spelen, zoals bijvoorbeeld stress, burn-out, depressie, angststoornissen of trauma’s is het belangrijk die eerst te behandelen;
2. Het is belangrijk dat je inzicht hebt in je opvoeding en hoe je ouders met jou zijn omgegaan. Bespreek dat met elkaar;
3. Onderzoek wat jullie dominante hechtingsstijl is en bespreek dat met elkaar;
4. Erken dat een aantal zaken in je relatie wel gevoed worden door je partner, maar dat die vooral getriggerd worden door wat jij hebt meegemaakt. Realiseer je dat je geen schuld hebt aan de ervaringen die je in je jeugd hebt opgedaan. Ze zorgen nu echter wel voor je eigen onbewuste/ onbedoelde aandeel in de relatieproblemen;
5. Deel je ervaringen met je partner en vraag begrip en mogelijk ondersteuning;
6. Wees je ervan bewust dat je je eigen aandeel in de problemen meeneemt en leer omgaan met de emoties en stress die dat oproept. Dit hoort bij jou. Je kunt je ermee leren omgaan door op een afstand naar je relatie kijken, te relativeren en opnieuw in de relatie stappen.
7. Eis niet van jezelf dat de stappen die jullie zetten in een keer het resultaat hebben wat jullie willen bereiken. Het is een kwestie van uitproberen, vallen en opstaan. Als je beiden gemotiveerd bent zal het zeker resultaat opleveren.

Hoe kun je ze herkennen en hoe doorbreek je ze

In een relatie kunnen communicatie- en interactiepatronen ontstaan waardoor partners zich teleurgesteld of gekwetst voelen. Dit soort patronen worden vooral zichtbaar bij ruzie, onenigheid of stress. (Wanhoops)kreten zoals ‘Het lijkt wel of je met je werk getrouwd bent in plaats van met mij’, ‘Zo gaat het nu altijd bij ons, we kunnen nooit eens iets normaal uitpraten’ of ‘Als je thuiskomt is de hond belangrijker dan ik. Die krijgt tenminste aandacht’ kunnen duiden op negatieve patronen. In dit artikel beschrijf ik hoe negatieve patronen kunnen ontstaan en hoe je die kunt herkennen en doorbreken.

Veilige emotionele verbondenheid

In een relatie hebben de partners behoefte aan een veilige emotionele verbondenheid. Bij veilige, emotionele verbondenheid draait het om vragen zoals:

• Ben je er voor mij? Kan ik je bereiken als ik je nodig heb, stel je je open voor mij, ook als ik mij  onzeker of emotioneel voel. Kan ik mijn diepste gevoelens met je delen en luister je naar mij, sta je open voor wat ik wil zeggen.
• Reageer je als ik je nodig heb? Kan ik er op vertrouwen dat je je openstelt voor mij en dat je reageert op belangrijke dingen die ik met je deel.  Help je mij bij het vervullen van mijn behoeften? Stem je je af op mij en laat je je raken door mijn emoties. Troost je mij als ik angst en pijn heb en wil je vreugde met me delen. Kan ik op je steunen.
• Doe ik er toe voor jou? Ben ik belangrijk voor je en accepteer je mij zoals ik ben. Blijf je dicht bij mij. Kun je je inleven in mijn behoeften. Laat je me merken dat ik op de eerste plaats sta.

Je ontkomt er niet aan dat er wel eens een meningsverschil of ruzie ontstaat waardoor een van de partners zich gekwetst voelt. Als de partners veilig emotioneel verbonden zijn praten ze dit uit, bieden zonodig excuses aan en richten zich verder weer op de positieve punten van de relatie.

Verlies van emotionele verbondenheid

Het wordt anders als er een negatief communicatie- of interactiepatroon ontstaat dat leidt tot gebrek aan aandacht, boosheid, verdriet, onbegrip, onvrede, gebrek aan vertrouwen, gebrek aan respect, frustratie en andere negatieve emoties. Dit patroon sluipt er in. Je merkt dat zaken worden uitvergroot, irritaties zich opstapelen. Je wordt zo moe van al die discussies die helemaal niets opleveren. De lontjes worden steeds korter en je merkt dat je niet meer zo onbevangen naar je partner kijkt. Hoe komt dit toch? Dit is het moment dat er alarmbellen gaan rinkelen: ‘Ik weet niet of ik deze relatie nog wel wil. Ik begrijp niet wat er aan de hand is’. ‘Hoe moet het nu verder’. Dit zijn noodkreten. Je wordt gekwetst doordat de veilige emotionele verbinding verdwijnt. Die kwetsing kan verschillende oorzaken hebben, onder andere door pijnpunten uit je verleden. Deze worden nu getriggerd. Mensen gaan op verschillende manieren met die kwetsing om.

De dreiging om de emotionele verbinding te verliezen leidt in je brein tot een soort ‘oerpaniek’ en zet je in een overlevingsstand. Je gaat vechten, vluchten of bevriezen.

Angst leidt tot negatieve patronen

De ‘oerpaniek’ leidt tot negatieve patronen in de communicatie en interactie tussen de partners die wordt aangestuurd door onbewuste processen. Ze sluipen als het ware in de relatie en je lijkt er zelf geen zeggenschap meer over te hebben. ‘Zo gaat het altijd!’ Daarom is het doorbreken van dergelijke patronen zo lastig. Hulp van een therapeut kan hierbij erg nuttig zijn. Wat zijn nu negatieve patronen?

Dr. Sue Johnson, een Britse psycholoog en relatietherapeut die in Canada werkt, is de grondlegger van de Emotionally Focused Therapy (EFT). Zij beschrijft in haar boek ‘Houd me vast, Zeven gesprekken voor een hechte(re) en veilige relatie’ drie negatieve patronen, die zij Duivelse Dialogen noemt. Dit zijn:

Zoek de boef

Elkaar beschuldigen staat centraal. Jij bent de oorzaak van onze problemen, ik niet.

• Kenmerkend voor dit patroon is dat jullie elkaar over en weer aanvallen, beschuldigen en veroordelen.
• Het doel van dit patroon is zelfbescherming.
• De emotie boosheid lijkt voorop te staan. Vaak stemverheffing. Andere gevoelens worden uitgeschakeld.
• Het is moeilijk te zien waar het precies begint, maar het wordt in gang gezet omdat een van jullie zich door de ander gekwetst voelt en uit zelfbescherming voor de aanval kiest.
• Als je wordt aangevallen voel je je in een hoek gedrukt. Je wilt daar uit en kiest voor de tegenaanval.
• De aanval kan een reactie zijn op een gebeurtenis of de aanval wordt preventief ingezet. ‘Voor het geval dat….’.
• Jullie gebruiken woorden zoals ALTIJD, JIJ, MOET om je ‘gelijk’ kracht bij te zetten.
• Jullie zitten allebei vast, het is een doodlopende weg van elkaar beschuldigen en er zijn geen winnaars.
• Jullie verzuipen in de inhoud van de discussie die hoog kan oplopen en het eigenlijke probleem wordt niet besproken/ uitgesproken.
• Jullie communicatie is een vicieuze cirkel geworden, een soort dans, waarin jullie beiden verstrikt zitten en waarin jullie heel lang kunnen blijven ronddraaien:
  • ‘Hoe meer jij aanvalt, hoe meer ik op mijn hoede ben’ Hoe harder ik terugsla, hoe heftiger jij mij weer aanvalt’.

Protestpolka

Kenmerkt zich door kritiek spuien, controleren, klagen enerzijds en vermijden, verdedigen en een muur optrekken anderzijds.

• Het is de meest voorkomende, maar ook meest verstikkende dialoog.
• Jullie proberen beiden de relatie te beschermen, ieder op zijn/ haar eigen manier. De ene partner probeert van de andere partner een reactie te krijgen, terwijl die ander zich terugtrekt Hoe meer je aandringt des te meer de ander zich terug trekt.
• Jullie werkelijke gevoelens en behoeften zijn verborgen en jullie communiceren vanuit angst om de verbinding kwijt te raken. Een noodkreet naar geruststelling en verbondenheid (kritiek = angst en terugtrekken = ook angst).
• Als je geen reactie krijgt van de ander, dan volgt opnieuw protest en zo herhaalt dit patroon zich keer op keer. Jullie komen in een vicieuze cirkel terecht.
• Op een gegeven moment stopt een van jullie met het vechten voor de relatie. Dit is meestal degene die eerst de toenadering zoekt.
• Dit is het begin van het loslaten van de relatie en de partner. Het kan leiden tot ‘Verstijf en vlucht’ of tot het beëindigen van de relatie.
  • ‘Hoe meer ik voel dat we de verbinding kwijtraken, des te  meer ik klaag of kritiek heb’.‘ Hoe meer kritiek jij uit, des te gevaarlijker ik het vind. Ik trek me terug of verberg mezelf en sluit jou daarmee buiten’. Ik ervaar constante stress, spanning en heb het gevoel dat ik op eieren loop en weet niet meer wel en niet meer werkt’.

Verstijf en vlucht

Jullie trekken je allebei terug en verstijven en vluchten

• Dit is het meest pijnlijke patroon, dat vaak volgt op een langere periode van ‘Zoek de boef’ en de ‘Protestpolka’. De situatie is gericht op zelfbescherming en jullie doen naar elkaar alsof het jullie allemaal niets doet.
• Er is sprake van wederzijdse terugtrekking. Jullie leven allebei in je eigen wereld en voelen je niet meer in staat iets aan de situatie te veranderen. Jullie zijn leeg en moegestreden en lijden onder de spanning en de stress. Er is geen oprechte interesse meer in de ander. Er wordt geen ‘risico’ meer genomen.
• Jullie zijn als vreemden voor elkaar geworden. Jullie leven nog wel onder één dak maar meer als ‘broer en zus’.
• De mogelijkheid van een echtscheiding komt steeds vaker in jullie gedachten op.
  • ‘Hoe meer ik mij terughoud en mijn gevoelens wegdruk, des te voorzichtiger en afstandelijker jij wordt’.‘Hoe voorzichtiger en afstandelijker jij wordt, des te meer ik in mijn schulp kruip’.‘We hebben alles al geprobeerd en elke ruzie is een herhaling van zetten en levert niets meer op. Heeft het nog zin om de relatie in stand te houden?’.

Herkennen en doorbreken van de negatieve patronen

Als jullie hard gewerkt hebben aan het oplossen van de negatieve patronen komt er een moment dat jullie tijdens een ruzie ineens roepen: ‘Hé (partner) we zijn weer bezig in ons oude patroon! Dit zouden we toch anders doen!’ Dit is een teken dat jullie je bewust zijn van jullie patroon en op de goede weg zijn om de patronen te doorbreken en jullie relatie te verbeteren. Communicatieve vaardigheden zijn hierbij erg belangrijk. De door Marshall Rosenberg ontwikkelde methode van Geweldloze Communicatie of Verbindende Communicatie is erg waardevol, omdat je daarmee bij de diepere wensen, behoeften en verlangens van elkaar komt.

Hieronder beschrijf ik enkele stappen die je kunt zetten om jullie communicatie- en gedragspatronen, de Duivelse Dialogen, te onderzoeken en aan te pakken. De hulp van een therapeut kan wenselijk zijn.

• Onderzoek eens op welke momenten ruzie in jullie relatie ontstaat en jullie in een vicieuze terecht komen;
• Onderzoek eens of jullie hierbij een patroon of patronen herkennen;
• Mensen gaan op verschillende manieren om met de kwetsing. Wie van jullie valt aan en wie trekt zich terug;  
• Als jullie de patronen herkennen ontstaat er een bewustwording van de interactie die jullie in stand houden. Nu kun je kiezen: in stand houden of er samen aan werken om het te veranderen;
• Jullie gaan bewuster met elkaar om en weten wat je doet. Niet langer meer aanvallen, niet langer meer weglopen. Dus stoppen met die negatieve interactie – negatief gedrag. Jullie kunnen met elkaar afspreken om jullie gedrag te veranderen;
• Probeer allebei zicht krijgen op jullie behoeften en angsten die maken dat jullie in een negatief patroon terechtkomen;
• Deel de behoeften en angsten met elkaar. Durf je kwetsbaar op te stellen;
• Jullie kunnen de keuze maken om anders met elkaar om te gaan en rekening houden met de behoeften en de angsten van de ander. Dit is best lastig maar als het jullie lukt om de behoeften en angsten onder woorden te brengen en met elkaar te bespreken zal dit een positief effect hebben op jullie relatie;

‘SAMENwerken’ en samenWERKEN’ aan het verbeteren van jullie relatie is waar het omgaat.

Hoe doe je dat

In elke relatie hebben de partners wel eens ruzie. Het ene stel wat vaker dan het andere, maar ruzie maken hoort bij een relatie. De frequentie, de wijze  waarop ruzies verlopen en waar de ruzies over gaan zeggen iets over de kwaliteit van de relatie. Langlopende ruzies, meningsverschillen, wantrouwen, schuldgevoelens, negatieve communicatie- en interactiepatronen putten een relatie uit en hebben zelfs een negatieve invloed op de gezondheid. Als partners, die veilige emotioneel verbonden zijn, ruzie maken ‘vechten ze een robbertje’ met elkaar en lossen het probleem op. Ze vertrouwen elkaar en kwetsen elkaar niet. Ze focussen zich op elkaars positieve punten en maken de negatieve punten minder belangrijk. Goed ruzie maken is daarom belangrijk voor je relatie.

Over ruzies

John Gottman, Amerikaans psycholoog/ onderzoeker en relatietherapeut, heeft veel onderzoek gedaan naar huwelijken  en echtscheidingen en met name naar de elementen die zouden leiden tot een langdurige en gezonde relatie. Over ruzie zegt Gottman zoal het volgende:

• De manier waarop je met ruzie omgaat en hoe je conflicten oplost is bepalend voor hoe gelukkig je bent in een relatie. Gelukkige stellen voorkomen dat hun ruzie escaleert;
• Ruzies in relaties eindigen op dezelfde toon als ze beginnen. Dus begin goed, zodat je niet in een negatieve spiraal terechtkomt;
• 69 procent van de problemen in een relatie zijn onoplosbaar. Je kunt je partner niet veranderen. Je kunt wel proberen je in het standpunt van de ander te verplaatsen door daarover een gesprek te voeren in plaats van een gevecht om het gelijk aan te gaan;
• Sarcasme en cynisme zijn uit den boze. Als je op een van deze manieren begint, is het resultaat dat je partner je aanvalt of zich terugtrekt. En zo krijg je geen productieve discussie. Je kunt dan beter een pauze inlassen en opnieuw beginnen;
• Minachting voor je partner is dé doodsteek. Het is een mix tussen boosheid en afkeer en is veel slechter voor je relatie dan frustratie of slechte communicatie. Het betekent dat je elkaar niet als gelijken ziet, maar dat je jezelf beter vindt dan de ander.

Waar ruziën stellen over

Er zijn vele grote en minder grote onderwerpen waar stellen ruzie over kunnen maken. Hieronder heb ik tien onderwerpen kort beschreven. Bij een ruzie kun je een bovenstroom en een onderstroom onderscheiden. De bovenstroom gaat over de inhoud: ‘Je geeft teveel geld uit aan je hobby’. De onderstroom gaat over de behoeften en angsten die daaronder liggen: ’Ik ben bang dat we de vaste lasten niet meer kunnen betalen. Ik lig daar ’s nachts wakker van’. Die onderstroom is het echte probleem, omdat het over de relatiebehoeften en -angsten gaat. Dit zijn belangrijke waarden in de relatie. Deze moeten in het belang van de relatie besproken worden.

1. Communicatie: gespreksvoering, toon, volume, woordgebruik, luisteren, vragen stellen, elkaar uit laten praten, niet-communiceren kan niet, ja-zeggen en nee-doen, slecht timing voor een lastig gesprek, lichaamstaal, de ander negeren;
2. Geld: balans inkomsten <> uitgaven, wie geeft waar (te) veel geld aan uit, verantwoordelijkheden, geen goede afspraken, gat-in-de-hand, bijdragen aan huishouden/ wonen, privébudget en gezamenlijk budget, omgaan met grote uitgaven, niet open zijn over uitgaven; geld geven aan kinderen, sparen/ uitgeven/beleggen;
3. Kinderen: wel of geen kind (erbij), opvoeding, niet op één lijn zitten, taakverdeling, ziekte van kind, een partner besteedt te weinig aandacht aan het kind; een van de kinderen wordt voorgetrokken, soort en hoeveelheid speelgoed;
4. Toekomstplannen: kinderwens, verhuizen, nieuwe baan, vakanties, stoppen met werken; meer/ minder werken, emigreren, eigen zaak beginnen;
5. Ouders, schoonouders, familie en vrienden: sluimerende onenigheden, pijn uit het verleden, aandacht verdelen, aandacht claimen, niet gezien/ gehoord voelen, geen klik hebben met familie/ vrienden van de partner, altijd rekening moeten houden met bijvoorbeeld schoonouders;
6. Seks: frequentie, wijze waarop, de ene partner wil vaker seks dan de ander, moeilijk over seksuele wensen/ behoeften kunnen praten; geen verlangen meer naar de partner, voelt als verplichting, open relatie met meerdere sekspartners, prestatiedruk, fysieke klachten;
7. Jaloezie: contact met ex, aandacht geven aan een vriend(in) of collega, overwerken, veel sporten, partner flirt, partner staat graag in het middelpunt van de belangstelling op feestjes bijvoorbeeld;
8. Omgaan met emoties: rationeel < > emotioneel, niet om kunnen gaan met de emoties van de ander, niet de aandacht krijgen die je wilt, niet gewaardeerd worden, uiten van gevoelens, niet bij emoties kunnen komen; alles rationaliseren (ik heb geen emoties) emotionele blokkades, jaloers zijn op anderen die sterke emoties hebben en kunnen uiten, ‘lauw’ reageren op gebeurtenissen waar andere erg blij van worden;
9. Taakverdeling/ verantwoordelijkheden: klussen in en om het huis, zorg voor kinderen, afspraken maken en nakomen, onevenredigheid taakverdeling, balans taken <>hobby, koken, hond uitlaten, opruimen (welke eisen), waardering uitspreken, dingen alleen <> samen doen, taakverdeling evalueren en bijstellen;
10. Kleine dingen: dopje niet op de tandpasta doen, vuile was niet in de wasmand doen, vieze gewoontes, de vaatwasser inruimen, licht laten branden, kledingkeuze, dingen vergeten, auto met lege tank neerzetten.

Patronen

Ruzie maken is geen natuurverschijnsel of genetisch bepaald, maar gedrag dat je kunt veranderen. Als je kritisch kijkt naar jullie ruzies, de patronen herkent en bereid bent om op een andere manier ruzie te gaan maken kun je je ‘ruziegedrag’ veranderen.

Bij jullie ruzies vallen bepaalde zaken wellicht op: het lijkt wel gewoonte te worden, ze gaan steeds over dezelfde problemen, hevige ruzies om kleinigheden, ze verlopen steeds op dezelfde manier, ze worden steeds heviger en problemen worden niet goed uitgesproken. Stress speelt hier ook een belangrijke rol bij. Jullie komen vast te zitten in negatieve communicatie- en interactiepatronen. ‘Aanvallen en verdedigen’, ‘aandringen en vluchten’ en ‘zoeken naar de schuldige’ kunnen patronen zijn. Je wilt graag dat daar een eind aan komt, maar dat lukt niet. Als je patronen herkent, kun je er aan gaan werken. Relatietherapie kan hierbij heel nuttig zijn.

De vragen hieronder kunnen je helpen om eens kritisch naar jullie ruzies te kijken en na te gaan of jullie er patronen in ontdekken. Het is heel waardevol om dit op een goed moment samen met je partner te doen.

• Denk eens terug aan een ruzie die jullie onlangs hadden.

Probeer deze ruzie, onenigheid, discussie of conflict weer in je herinnering op te roepen. Wanneer was dat? Waar ging het over? Wanneer ging het gesprek over in ruzie? Wat deed jij? Wat zei jij? Hoe reageerde je partner hierop?

• Welk patroon was zichtbaar?

‘Aanvallen en verdedigen’, ‘aandringen en vluchten’ of ‘zoeken naar de schuldige’. Wat deed jij en wat deed je partner? Wat hebben jullie gezegd en gedaan?

• Herkennen jullie beiden het patroon?
• Waarom was het onderwerp van de ruzie zo belangrijk voor je en waarom raakte het je zo?
• Waar heb je last van als je ruzie hebt (gehad)?
• Hoe kunnen jullie ervoor zorgen dat jullie je beiden meer gehoord, begrepen en gewaardeerd voelen?
• Wat heb je geleerd van het analyseren van deze ruzie en wat ga je bij een volgende ruzie anders doen?
• Wat kunnen jullie doen om het weer goed te maken?

Tips om goed ruzie te maken

Als stellen er niet in slagen om elkaar te begrijpen en geen goede manier vinden om ruzies op een effectieve manier uit te spreken loopt de relatie gevaar.

De tips hieronder kunnen helpen je ruziegedrag te verbeteren zodat je de kans vergroot dat de ruzie leidt tot meer begrip voor elkaar, verbetering van de relatie en dat het probleem, waar de ruzie mee begonnen is, wordt opgelost.

• Zorg ervoor dat er tijd en rust is om het onderwerp/ de onderwerpen te bespreken. Dus niet via de telefoon of WhatsApp. Timing en locatie zijn belangrijk. En niet waar de kinderen bij zijn, als je moe bent of alcohol hebt gedronken. Bespreek moeilijke onderwerpen eens tijdens een wandeling;
• Laat de ruzie niet langer duren dan 10 minuten. Daarna ontaardt het vaak in aanvallen en verdedigen, gelijk willen halen, oude koeien uit de sloot halen, herhaling van zetten. Neem een time-out, ga na wat je nu kunt uitspreken en kies een goed moment om andere zaken, die blijkbaar ook spelen, uit te praten. Maak daarvoor en afspraak (dag, datum, uur). Bespreek één onderwerp tegelijk;
• Behandel elkaar met respect (verbaal en non-verbaal). Geen stemverheffing. Niet schelden, beledigen, minachten of vernederen. Toon interesse in elkaar, in de grote dingen en de kleine dingen. Verplaats je in de ander;
• Luister naar elkaar, laat elkaar uitpraten en stel vragen. Reageer op wat de ander zegt (of niet zegt). Let op lichaamstaal;
• Neem verantwoordelijkheid voor je eigen emoties. (De ander maakt je niet boos, nee jij kiest er voor om boos te worden!) Erken de gevoelens van de ander als een feit. Toon begrip voor de beleving en de grenzen van de ander.
• Hou het bij jezelf (bijvoorbeeld: “IK voel me zus en zo wanneer …”). Spreek in de ik-vorm. Maak geen opmerkingen zoals ’Jij doet ALTIJD… of jij doet NOOIT’. Toon je gevoelens en zeg wat je bezighoudt. Benoem welk effect de ruzie op je heeft en wat je van de ander verlangt;
• Begrijp en accepteer dat de ander niet altijd kan geven wat jij graag zou willen;
• Zorg dat ook alles uitgesproken is. Dan kun je echt een streep zetten onder het onderwerp. Als er verschillen van mening blijven bestaan maak dan afspraken hoe je daarmee wilt omgaan en houd je aan die afspraken. Laat het geen ‘oude koe’ worden;
• Neem verantwoordelijk voor jouw aandeel in de ruzie en bied daarvoor excuses aan;
• Vraag hulp aan de ander als je niet weet hoe je met bepaalde zaken moet omgaan of wat de ander bedoelt of graag wil.

‘We communiceren niet of niet meer met elkaar’ is een veel gehoorde opmerking als stellen in relatietherapie gaan. Tijdens de gesprekken blijkt dat er (nog) wel op inhoudsniveau wordt gecommuniceerd maar dat de onderliggende gevoelens en behoeften onbesproken blijven, terwijl daar de oorzaak van de relatieproblemen ligt. Hierdoor voelen de partners zich gekwetst. De door Marshall Rosenberg ontwikkelde methode van Geweldloze Communicatie, ook wel Verbindende Communicatie genoemd, biedt mogelijkheden om zodanig te communiceren dat je in verbinding komt met de gevoelens en behoeften van jezelf en je partner. Deze vormen immers het fundament van jullie relatie.

De jakhals en de giraffe

Marshall Rosenberg gebruikte in zijn lezingen handpoppen van twee dieren, namelijk de jakhals en de giraffe, om het verschil tussen gewelddadige en geweldloze communicatie te illustreren. De giraffe, het zoogdier met het grootste hart, communiceert vanuit het hart en met zijn lange nek overziet hij zijn omgeving. De jakhals communiceert op een agressieve manier. Rosenberg stelt dat we zowel de jakhals als de giraffe in ons hebben. Hij gelooft dat iedereen zich zelf kan trainen in de taal van de giraffe. Communiceren over je gevoelens en behoeften vergroot het wederzijds begrip en respect voor elkaar en draagt bij aan het versterken van de verbinding met je partner. Hieronder beschrijf ik enkele kenmerken van ‘jakhalstaal’ en ‘giraffetaal’.

jakhals

De jakhals maakt voortdurend een eigen interpretatie van wat hij ziet en hoort en heeft een oordeel hierover. Hij bekritiseert, beschuldigt, bijt, klaagt, kleineert, manipuleert, valt aan, veroordeelt, verwijt. Is agressief, dwingend en competitief. Luisteren gaat hem slecht af. De jakhals wekt de indruk dat hij zich kwetsbaar opstelt maar in werkelijkheid kwetst hij je.  Bij problemen en stress gebruiken we eerder ‘jakhalstaal’.  ‘Communiceren als een jakhals’ draagt bij aan het ontstaan van negatieve communicatie- en interactiepatronen in een relatie.

giraffe

De giraffe daarentegen observeert en neemt objectief waar. Hij communiceert zijn  waarnemingen liefdevol vanuit zijn hart en is benieuwd of de ander zijn waarnemingen herkent. Het gesprek is tweerichtingsverkeer en gebaseerd op wederzijds respect. Hij luistert met empathie en heeft oog (en oor) voor de behoeften van de ander. De giraffe staat in verbinding met zichzelf en zijn omgeving. Als je ‘Communiceert als een giraffe’ kun je je gevoelens en behoeften onder woorden brengen. Door op deze manier met je partner hierover te communiceren vergroot je het wederzijds begrip en respect en versterkt daarmee de verbinding met je partner.

Stappen in geweldloze communicatie

Bij het toepassen van Geweldloze Communicatie kun je vier stappen onderscheiden. Dit lijkt eenvoudig, maar het vergt oefening om er mee vertrouwd te raken. Het lijkt ook dat het gesprek langer gaat duren, maar uiteindelijk gaat het meer opleveren en zullen de ‘zinloze’ gesprekken en ruzies verdwijnen. Mijn advies is goed na te denken over elke stap zodat je echt de kern van het probleem te pakken hebt. Schrijf eventueel punten op. Haal geen ‘oude koeien uit de sloot’ en als er meerdere problemen spelen bespreek die dan één voor één.

Stap 1 Waarneming – dit speelt er

Je beschrijft objectief het gedrag dat je waarneemt (zien, horen etc.) bij de ander zonder te interpreteren, meteen te adviseren, meteen met een oplossing te komen of te oordelen. Een valkuil is dat de waarneming wordt vermengd met interpretaties en oordelen. Een voorbeeld van een oordeel: ‘Je doet nooit wat ik wil’. Een voorbeeld van een waarneming: ‘De laatste drie keer dat ik je voorstelde om iets te ondernemen, zei je dat je daar geen zin in had.

Stap 2 Gevoelens – wat er nu gebeurt roept bij mij gevoelens op

Je onderzoekt welke gevoelens het gedrag van de ander bij jou oproept. Luisteren naar jezelf en voelen wat er op dat moment bij jou van binnen gebeurt. Het gaat er dus niet om wat je denkt. Houd het bij jezelf. Spreek in de ik-vorm. Het uiten van gevoelens kan als kwetsend worden ervaren omdat de ander zich als veroorzaker van jouw slechte gevoelens ziet.

Omdat het best lastig is om je gevoelens te benoemen geef ik hier een overzicht van gevoelens. Dit overzicht is niet volledig maar kan je helpen je gevoelens te verwoorden. Het overzicht is onderverdeeld in voorbeelden van gevoelens die je ervaart als je behoeften niet worden vervuld en gevoelens die je ervaart als ze wel worden vervuld.

• Voorbeelden van gevoelens die je ervaart als behoeften niet worden vervuld: afgemat, alleen, bang, bedroefd, boos, chagrijnig, doodsbang, ellendig, futloos, gefrustreerd, gestrest, geïrriteerd, gekweld, gekwetst, geschokt, gespannen, koud, kwaad, moe, moedeloos, mistroostig, machteloos, nerveus, ongelukkig, ontzet, onzeker razend, somber, uitgeput, verbijsterd, verslagen, verward, wanhopig zenuwachtig, zwaar enz.
• Voorbeelden van gevoelens die je ervaart als behoeften wel worden vervuld: ademloos, avontuurlijk, aangenaam, behaaglijk, belangstellend, blij, bruisend, bevredigend, dankbaar, gelukkig, enthousiast, gelukzalig,  gestimuleerd, heerlijk, krachtig, liefdevol, ontspannen, opgelucht, onbekommerd, opgewekt, energiek, vertrouwd, veilig, vriendelijk, zelfverzekerd, zelfvoldaan, zorgeloos enz.

Voorbeelden van het formuleren van gevoelens: ‘Ik merk dat ik het er moeilijk mee heb dat…’, ‘Dat roept gevoel (….) bij mij op’, ‘Als dat (….) gebeurt voel ik mij (….), ‘Het maakt mij  verdrietig als (….)’.

Stap 3 Behoeften –  mijn behoeften die ik graag vervuld wil zien

Je  gevoelens ontstaan door een behoefte die je (diep van binnen) bij jezelf voelt. Je gevoelens worden niet door het gedrag van de ander veroorzaakt maar door de behoeften en verwachtingen die jij op dat moment hebt. De behoeften die jij graag door je relatie en je partner vervuld wilt zien. Neem daar zelf verantwoordelijk voor. Je partner maakt je niet boos. Nee, jij maakt jezelf boos door wat er gebeurt op dat moment. Je kunt een gevoel met een gedachte verbinden door bijvoorbeeld te zeggen “Ik ben nu ( bijv. boos, verdrietig etc)….., omdat ik (bijv. graag wil dat je echt naar me luistert als ik met je praat over wat er op het werk is gebeurd)…..”.

Omdat het best lastig is om je behoeften te benoemen geef ik hier voorbeelden van behoeften die je diep van binnen bij jezelf kunt voelen: aanraking, aanwezig zijn, acceptatie, autonomie, begrepen worden, dromen verwezenlijken, duidelijkheid, erkenning, eerlijkheid, erbij horen, gelijkheid, geborgenheid, gehoord worden, gemeenschappelijk, gezien worden, gewaardeerd en gerespecteerd worden, geruststelling, harmonie, intimiteit, liefde, helderheid, onafhankelijkheid, samen, spontaniteit, tederheid, veiligheid, waardering, zelfrespect enz.

Voorbeelden van het formuleren van behoeften: ‘Ik verlang er naar dat ik merk dat je mij waardeert’, ‘Ik vind het belangrijk dat we eerlijk tegen elkaar zijn’, ‘Ik verlang er naar dat je mij begroet als je thuiskomt van je werk’.

Stap 4 Verzoek – je brengt je behoefte onder woorden in een verzoek aan de ander

Je brengt nu je behoefte onder woorden. Dit doe je in duidelijke, ondubbelzinnige en positief geformuleerde concrete actietaal. Formuleer het niet als harde eis tenzij er sprake is van een hele ernstige situatie, bijvoorbeeld vreemdgaan. Je kunt dan wel heel ondubbelzinnig en daadkrachtig eisen dat je ander stopt met vreemdgaan.

Voorbeelden van het formuleren van verzoeken: ‘Mijn verzoek aan jou is om (….) te doen’, ‘Zou je bereid zijn tot (….)?’, ‘Zou je samen met mij na willen denken over een oplossing voor (….)?’.

In dit artikel beschrijf ik enkele van de meest voorkomende relatieproblemen die ik behandel in mijn praktijk Relatie-in-balans Alphen aan den Rijn. Er zijn uiteraard meer soorten relatieproblemen. Meestal is er sprake is van een combinatie van problemen die in de loop van de relatie zijn ontstaan en in hevigheid zijn toegenomen. Cliënten hebben eens gezegd: ‘We zijn elkaar ergens kwijtgeraakt’.

Waarom zou je dit artikel lezen?

Iedere relatie kent op z’n tijd problemen. Hiermee omgaan en ze oplossen hoort bij een goede en veilige relatie. Een relatie gezond houden is hard werken. Door de huidige COVID-19 maatregelen, zoals thuis werken en de vakantie niet kunnen doorbrengen zoals je graag wilt, kunnen de problemen duidelijker worden of  verergeren.

Als jullie merken dat je er samen niet uitkomt en jullie relatie in een neerwaartse spiraal lijkt te zitten kan relatietherapie of –coaching jullie ondersteunen om de problemen in kaart te brengen, de oorzaak op te sporen en aan te pakken. In de praktijk blijkt dit vaak succesvol. Zie voor meer informatie hierover het artikel ‘Heeft relatietherapie wel zin?’ dat op deze leestafel ligt.

Relatieproblemen

In dit artikel beschrijf ik in hoofdlijnen vijf onderwerpen die een rol (kunnen) spelen bij relatieproblemen. Dit zijn:

• communicatieproblemen;
• niet ervaren van hulp/ steun/ begrip van je partner;
• emoties;
• ontstaan van negatieve patronen en
• (stief)kinderen.

Communicatieproblemen

‘Niet communiceren kan niet’ is een van de uitgangspunten van de communicatietheorie. We communiceren de hele dag en toch blijkt communiceren heel erg lastig te zijn.

Een kleine opsomming van problemen bij de communicatie: niet naar elkaar luisteren, elkaar niet uit laten spreken, intonatie,  over de inhoud praten en niet over de gevoelens en emoties die daarbij horen, aannames doen, zaken voor de ander invullen, verschillende communicatiestijlen, niet doorvragen, niet zeggen wat je werkelijk bedoelt, wat je zegt en hoe je iets zegt (lichaamstaal) komen niet overeen, verwachtingen worden niet afgestemd, gelijk willen hebben, blijven hangen in ‘gekibbel’ zonder het eigenlijke probleem aan de orde te stellen, te weinig verplaatsen in de ander, wel mopperen/ klagen maar geen complimenten geven, de ander niet willen/kunnen geloven, meteen een oordeel hebben, angst om te zeggen wat je werkelijk denkt, gesprekken op het verkeerde moment voeren et cetera.

Niet ervaren van hulp, steun en/of begrip van je partner

‘Echtgenoten zijn elkaar getrouwheid, hulp en bijstand verschuldigd’ zegt het Burgerlijk Wetboek. Getrouwd of niet, dit zijn wel de basisvoorwaarden voor een gezonde relatie.

Een korte opsomming van dit soort problemen: je voelt je eenzaam in de relatie, je hebt het gevoel dat je overal alleen voor staat,  het voelt alsof je partner als een kind is in de relatie, (zorg)taken en verantwoordelijkheden zijn niet evenwichtig verdeeld, problemen en verwachtingen worden niet gedeeld, initiatieven komen vaak van dezelfde partner en de ander vindt het allemaal prima, je voelt je niet serieus genomen, je kunt je gevoelens niet delen, er zijn geen goede gesprekken, alles wordt gebagatelliseerd/ alles komt goed, je voelt je teleurgesteld in de relatie, geen steun ervaren bij (chronische) ziekte. Kortom de relatie voelt niet als gelijkwaardig.

Omgaan met emoties

Emoties staan centraal in een relatie, zowel in positieve zin (verliefd worden en lol hebben) als bij het ontstaan van relatieproblemen (niet over gevoelens en emoties kunnen praten). Bij relatieproblemen spelen emoties vaak een rol. Hier een kleine opsomming  van de rol van emoties bij relatieproblemen: opvattingen over emoties, soorten emoties niet (her)kennen, functie van emoties, invloed van emoties op het gedrag, uiten van emoties, afsluiten voor emoties, emoties van de partner niet begrijpen, impact van emotionele  ervaringen uit de jeugd op de latere relatie, verschillen tussen mannen/vrouwen, verschillen tussen culturen, niet om kunnen gaan met emoties van de partner, emoties niet bespreekbaar maken et cetera.

Ontstaan van patronen die de relatie uit balans brengen

Een relatie gezond houden betekent hard werken en alert zijn op spanningen die de relatie binnensluipen en uit balans brengen. Er kunnen ongewenste patronen/ slechte gewoontes ontstaan op het gebied van communicatie, interactie (ruzies), grenzen stellen, jaloezie, ontstaan van sleur/ verveling/ ergernissen, niet kunnen omgaan met verschillen (karakter, opvattingen, cultuur, opleidings- en werkniveau), ‘op zoek gaan naar de schuldige’,  balans werk/privé, steeds meer sporten of met vrienden op stap gaan, buitenproportioneel gebruik van social media et cetera.

(Stief)Kinderen

Kinderen kunnen op vele momenten spanning veroorzaken in een relatie. Van kinderwens tot en met het moment dat een kind het ouderlijk huis verlaat en ook nog daarna. Van grote vreugde tot immens verdriet. Van trots tot wanhoop.

Een kleine opsomming van kindgerelateerde relatieproblemen: partners hebben verschillende kinderwensen, zwanger worden lukt niet op natuurlijke wijze en de spanningen van een medisch traject, moeilijke zwangerschap, slaapproblemen van een kind (en ouders), verminderde aandacht voor elkaar, ziekte van een  kind (fysiek/ mentaal), afspraken en taakverdeling bij de verzorging, opvoeding/omgang, beperking van vrijheid, partner heeft al kinderen – ineens ben je stiefouder, samengestelde gezinnen, schoolkeuze, puberteit, verkeerde vrienden, kind is verslaafd, kind verbreekt contact, kind verlaat het ouderlijk huis – ‘lege nestsyndroom’, overlijden van een kind  et cetera.