Vechtscheidingen (1)

Ontstaan van en de gevolgen daarvan voor de kinderen

In ons land eindigden in 2021 bijna 26.000 huwelijken en 2.700 geregistreerde partnerschappen (bron: CBS). Ongeveer 10 tot 15 procent hiervan is een vechtscheiding, waarbij jaarlijks ongeveer 6000 kinderen zijn betrokken. Ik ben geschrokken van het aantal vechtscheidingen en het grote aantal kinderen dat daarbij betrokken is. In dit artikel ga ik in op het ontstaan van een vechtscheiding en de gevolgen daarvan voor de kinderen. Ook beschrijf ik welke hulp ingezet kan worden. In een volgend artikel geef ik tips over het voorkomen of stoppen van een vechtscheiding door boosheid te beheersen en gedrag aan te passen door het ombuigen van negatieve gedachten.

Wat is een vechtscheiding

Een relatiebeëindiging kan moeilijk zijn en gepaard gaan met frustraties en boosheid. Soms mondt dit uit in een vechtscheiding waarbij één van de ex-partners nog niet bereid is de relatie los te laten en er alles aan doet om met bewuste acties de ander schade toe te brengen en/of de band met de gezamenlijke kinderen te verstoren. Die ex-partner is er op uit om de afwikkeling van de relatiebeëindiging zo stroef mogelijk te laten verlopen. Een nare situatie, die veel verdriet en pijn veroorzaakt, vaak heel lang duurt, heel veel geld kost met alleen maar verliezers, waarbij de kinderen de grootste verliezers zijn!

Er is niet echt een definitie van ‘vechtscheiding’ maar kenmerken van een vechtscheiding kunnen zijn:

• Er is geen (directe) communicatie meer tussen de ex-partners. Communicatie gaat vaak via advocaten, die voor de rechtbank een juridische strijd uitvechten;
• Kinderen worden gebruikt als ‘pressiemiddel’ om de ex-partner te beïnvloeden of zaken voor elkaar te krijgen. Kinderen worden uitgehoord over wat de ex-partner doet. Contact met de kinderen wordt bemoeilijkt of tegengehouden. Omgangsafspraken worden niet nagekomen;
• Emoties, boosheid, frustraties over de ex-partner en de situatie worden geuit tegen de kinderen, familie en vrienden. De ex-partner wordt in een kwaad daglicht gesteld;
• De ex-partners maken ruzie, ook in aanwezigheid van de kinderen. Ruzies escaleren vaak;
• Soms is er sprake van geweld van de ene ex-partner tegen de ander, soms zelf in aanwezigheid van de kinderen. Niet zelden moet de politie worden ingeschakeld om de gemoederen te sussen;
• Er is sprake van partnergeweld of kindermishandeling of ex-partners beschuldigen elkaar daarvan;
• De ex-partner wordt bewust (financiële) schade toegebracht of
• Er wordt niet constructief samengewerkt bij het afwikkelen van de relatiebeëindiging. Het eigen belang staat voorop en men gunt elkaar niets. Het lukt niet om samen afspraken te maken. Men staat lijnrecht tegenover elkaar en over alles wordt een verbeten strijd gevoerd.

Kortom ‘liever samen de afgrond in’ dan met een gemeenschappelijk belang voor ogen de relatie beëindigen.

Ontstaan van een vechtscheiding

Er zijn allerlei oorzaken waardoor het beëindigen van een relatie uitmondt in een vechtscheiding, bijvoorbeeld:

• Er is sprake van overspel, waardoor een van de partners niet meer verder kan met de relatie, terwijl de ander nog wel verder wil;
• De partners zijn niet allebei even ver in het besluit om de relatie te beëindigen. Elk van de partners heeft een eigen tempo in het loskomen van de relatie.  De ene partner heeft aangegeven de relatie te willen beëindigen, en is daar soms al lange tijd mee bezig, terwijl de andere partner dat helemaal niet wil of niet heeft zien aankomen. Deze wordt hierdoor overrompeld en wil niet meewerken aan het beëindigen van de relatie. Er is veel onbegrip, boosheid en frustratie, die het rationeel denken uitschakelen;
• Er is oud zeer (bijvoorbeeld: onvoldoende steun ervaren bij overlijden ouders) dat tussen de ex-partners in is komen te staan. Dit oude zeer zal eerst uitgesproken/opgelost moeten worden, waarna er aan de afwikkeling van de relatiebeëindiging kan worden gewerkt;
• Het is begrijpelijk dat er boosheid en misschien wel woede ontstaat. Het is van belang deze boosheid te reguleren hoe moeilijk dat misschien ook is. Realiseer je dat je elkaar nodig hebt om de gevolgen van de relatiebeëindiging te regelen;
• Er is bij het beëindigen van de relatie angst, onzekerheid over verschillende zaken, zoals financiën, woning, kinderen, verdeling van bezittingen. De toekomst is onzeker. Men voelt zich slachtoffer. Alles wordt als bedreiging gezien en de meest primaire reactie is dan: ‘Ik werk nergens aan mee’;
• Verkeerde adviezen en informatie krijgen van het netwerk van familie, vrienden, collega’s en buren, maar ook van professionals zoals advocaten en mediators, die er niet in slagen voldoende objectief naar de beide partijen te zijn. Er wordt partij gekozen voor een van de ex-partners. Dit maakte de situatie lastiger;
• Alles voor waar aannemen wat op social media over (vecht) scheidingen wordt geschreven. Realiseer je dat jouw situatie uniek is;
• Een van de ex-partners heeft een mentale aandoening. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van bijvoorbeeld narcisme of verslaving. Het van groot belang hierbij professionele hulp is te schakelen.

Wat de oorzaak ook is, hoe boos je ook bent, jullie zijn samen verantwoordelijk voor het afwikkelen van de relatiebeëindiging. Je hebt elkaar nodig. Zoek en accepteer hulp om uit de ongezonde vechtscheiding te komen.

Gevolgen van een vechtscheiding voor de kinderen

Een vechtscheiding heeft grote gevolgen, vooral voor de kinderen. De omgang met de kinderen wordt niet goed geregeld of een van de ex-partners houdt zich niet aan de omgangsafspraken. De ex-partners zijn zo bezig met hun boosheid en conflicten dat ze het belang van hun kinderen uit het oog verliezen. Soms worden conflicten zelfs uitgevochten via de kinderen.

Door een vechtscheiding hebben kinderen een aanzienlijke kans op het ontwikkelen van trauma’s of problemen, waar ze de rest van hun leven last van kunnen blijven houden. Hierbij kun je denken aan:

• loyaliteitsproblemen, omdat een kind loyaal wil zijn aan beide ouders;
• een slechtere band met een of beide ouders;
• hechtingsproblemen bij jonge kinderen;
• zichzelf wegcijferen en de ‘vechtende’ ouders pleasen;
• kans op psychische problemen, zoals het ontwikkelen van angst- en depressiestoornissen;
• slechtere prestaties op school en daardoor mogelijk een lager opleidingsniveau;
• concentratieproblemen;
• laag zelfbeeld en afnemend zelfvertrouwen;
• problemen bij stressregulering;
• problemen bij het aangaan van vriendschappen en relaties;
• grotere kans op overmatig gebruik van alcohol en drugs;
• gedragsproblemen (agressief of crimineel gedrag);
• later zelf een grotere kans op echtscheiding.

Als ouders wil je toch het beste voor je kinderen? Je bent een rolmodel voor je kinderen. Doe er dan alles aan om een vechtscheiding te voorkomen!

Hulp bij vechtscheidingen

Bij het beëindigen van een relatie moet veel geregeld worden. Bij een vechtscheiding is er sprake van boosheid/ woede bij een ex-partner, die het oplossen van reële problemen bemoeilijkt of onmogelijk maakt.  Hoewel de boosheid/ woede begrijpelijk is zal het niet helpen de problemen op te lossen. Inschakelen van hulp is dan noodzakelijk. Er zijn verschillende mogelijkheden voor hulp. Om enkele te noemen:

• Mediation

Bij een vechtscheiding hebben de beide ex-partners verschillende, soms tegengestelde belangen. Bijvoorbeeld over de omgang met de kinderen, verdeling van het vermogen en schulden, kinder- en partneralimentatie, de (koop)woning. Een mediator (bemiddelaar) is onafhankelijk en helpt om de onderwerpen die geregeld moeten worden in kaart te brengen en adviseert daarover zodat de ex-partners daarover gezamenlijk een besluit kunnen nemen. Om een gedragen besluit te krijgen is het noodzakelijk dat de beide ex-partners zich volledig hiervoor inzetten.

• Psychologische hulp

Een echtscheiding, een zeker een vechtscheiding, heeft een grote impact op je leven. Je kunt bijvoorbeeld last krijgen van angststoornissen of slaapstoornissen. Je hebt het gevoel dat je je leven niet meer op orde krijgt of ontwikkelt depressieve gedachten. In deze gevallen is het van belang dat je naar de huisarts gaat die je kan doorverwijzen naar een psycholoog. De psycholoog helpt je om de scheiding te verwerken en weer vertrouwen in jezelf en de toekomst te krijgen.

• Coaching

Coaching wordt vaak gezien als ‘minder zwaar’ dan psychologische hulp. Coaching kan worden ingezet als je zelf al veel kunt en doet maar ondersteuning kunt gebruiken om lastige situaties nog beter aan te pakken en nieuwe vaardigheden aan te leren. Bijvoorbeeld bij het verwerken van de scheiding en alle emoties die daarmee samenhangen, beter communiceren met je ex-partner en conflicten vermijden, begeleiding van de kinderen tijdens en na de scheiding. En, heel belangrijk, weer zin krijgen in de toekomst en plannen maken.

• Juridische hulp

Er moeten veel juridische zaken, met grote consequenties, geregeld en vastgelegd worden. Hierbij kun je denken aan: uitvoeren samenlevingscontract of andere schriftelijke afspraken, zorg voor en omgang met de kinderen, ouderschapsplan, kinderalimentatie, partneralimentatie, woning, financiën, pensioen, belastingen, bezittingen, schulden, verzekeringen, opstellen echtscheidingsconvenant en het indienen van de echtscheidingsaanvraag bij de rechtbank. Hiervoor schakel je een echtscheidingsadvocaat in. Het heeft voordelen (bijvoorbeeld kosten) om een gezamenlijke advocaat in te schakelen. Als je in een vechtscheiding bent terechtgekomen neem je elk een eigen advocaat.

• Financiële hulp

Op financieel gebied moet er het nodige geregeld worden. Beslissingen die je nu neemt hebben consequenties voor de toekomst. Hierbij kun je denken aan de waarde en hypotheek van de eigen woning, de waarde van de inboedel en ander vermogen, geld en pensioenen. Haalbaarheid van toekomstplannen een woonwensen. Het is daarom belangrijk een financieel adviseur in te schakelen.

• Relatietherapie

Als er kinderen zijn houden de beide ex-partners contact met elkaar over het ouderschapsplan, de zorg, opvoeding en kosten van hun kinderen en omgang met de kinderen. Ze houden daardoor een relatie met elkaar. Als het contact niet goed verloopt kan, in het belang van de kinderen, een relatietherapeut worden ingeschakeld om de communicatie te verbeteren, goede afspraken te maken en je daaraan te houden, omgaan met spanningen en stress.

• Hulp voor kinderen

Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) van de gemeente kan ondersteuning geven bij zaken die betrekking hebben op de kinderen, de opvoeding en het omgaan met de echtscheiding. Het CJG geeft onder andere: advies, cursussen, workshops, coaching voor ouders en kinderen. Ook het inschakelen van een psycholoog voor de kinderen, zodat die hun verhaal kunnen doen bij een onafhankelijke deskundige. Het is erg belangrijk voor kinderen om vrijuit te kunnen praten over zaken die ze moeilijk vinden tijdens en na de (v)echtscheiding van hun ouders.

Tot slot! Maak de problemen niet groter dan ze al zijn.